Page 61 - Konu Özetleri TYT AYT Felsefe

FELSEFE

KONU SANAT FELSEFESİNİN KONUSU VE PROBLEMLERİ
ÖZETİ GÜZELLİK - SANAT NEDİR?
TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT

SANAT FELSEFESİNİN KONUSU
• Sanat, sanatçının anlatmak istediklerini “biçim verme yöntemiyle” gerçekleştirme çabasıdır.
• Sanatta yaratıcılık ön plana çıkar. Her sanatçı, varlığı ve yaşamı kendi hayal gücü ve duygularına göre farklı bir
şekilde yorumlar.
• Sanata felsefi açıdan bakmak “sanat felsefesi” adı verilen disiplini doğurmuştur. Sanat felsefesi, insanın yaratıcı
etkinliklerinde somutlaşan anlamı ve haz veren yapıyı çözümlemeyi amaç edinir.
• Felsefe ile ilgili bazı eserlerde sanat felsefesi yerine estetik sözcüğünün kullanıldığı görülür. Bu iki alan arasında
“güzel” olanı ele alışları açısından fark vardır.

• Estetik güzelliğin bütün biçimlerini, hem doğadaki hem sanattaki güzeli, sanat felsefesi ise yalnızca sanat alanındaki
güzelliği inceler.
• Kökeni Yunanca “aisthesis” olan estetik kelimesi, “duyularla algılanabilen, duyum, duyum bilimi” anlamlarına gelir. Bu
kavramı günümüzdeki şekliyle kullanan filozof Baumgarten olarak bilinir.

SANAT FELSEFESİNİN PROBLEMLERİ
“Sanat nedir?
Güzellik nedir?
Sanat eserinin özellikleri nelerdir?”
soruları sanat felsefesinin temel problemleri arasındadır.

GÜZELLİK

Güzellik nesneye mi yoksa özneye mi aittir?
• Güzellik genel anlamda kişilerde, nesnelerde ve sanat eserinde insanın beğenisi ile ortaya çıkar.

• Doğal güzellik ve sanatsal güzellik birbirinden farklıdır. Doğadaki güzellik, insandan bağımsız olarak var olan,
insandan önce gelen güzelliktir.
• Sanattaki güzellik ise insanın yaratıcılığı sonucunda ortaya çıkan ve içinde bulunulan çağın izlerini taşıyan güzelliktir.

• Bir şeyin güzel olması; hoş duygular oluşturması, zevk vermesi, ölçülü olması ve heyecan uyandırması gibi ölçütleri
karşılıyor olduğunu gösterir.
• Filozoflar bu ölçütleri temele alarak farklı güzellik tanımları yapmışlardır.
Platon: Asıl olan idealardaki güzeldir; doğadaki güzel, güzel idesinin bir kopyası ve yansımasıdır.
Aristoteles: Güzel bir denge unsurudur. Güzelliğin ölçütü düzen ve orantıdır.
Kant: Güzel herhangi bir çıkar gözetmeksizin hoşlanmaktır. Bu hoşlanma evrensel bir niteliğe sahiptir.
Hegel: güzellik her zaman ideanın ya da hakikatin duyusal görünüşü veya temsilidir.
Güzellik mutlak bir değer mi yoksa göreli bir değer midir?
Öznelci görüş: Estetik değerler ve güzel yargısı sanatsal ürüne yönelen kişiye göre değişir. Sanatın belirleyici ölçütü,
sanatsal ürünün kendisi değildir. Sanat eseri kendi başına estetik bir değer taşımaz.
Nesnelci görüş: Sanatsal güzellik sanat eserinin özelliğidir. Sanatın belirleyici ölçütü, bireyin değer yargılarından bağım-
sız olarak sanat eserinin kendisindedir.

FELSEFE - TYT/AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 63