Page 68 - Konu Özetleri TYT AYT Felsefe

FELSEFİ OKUMA VE YAZMA

Varoluş özden önce gelir. İyi ama ne demektir bu? Şu demektir: İlkin insan vardır yani insan önce dünyaya gelir, var olur;
ondan sonra tanımlanıp belirlenir, özünü ortaya çıkarır.
Tasarı İnsan Tepeden Tırnağa Sorumludur.
Gelgelelim gerçekten de varoluş özden önce geliyorsa insan ne olduğundan sorumludur öyleyse. İşte varoluşçuluğun ilk
işi de her insanı kendi varlığına kavuşturmak, varlığının sorumluluğunu da omzuna yüklemektir.
J. P. Sartre, Varoluşçuluk

Metinde öne sürülen görüşler nelerdir?
J. P. Sartre’a göre insan önce var olur sonra kendi özünü kendisi yaratır. İnsanın varoluşunda bir belirlenmişlik yoktur.
‘‘İnsan kendisini nasıl yaparsa öyle olur.’’ İnsanın doğuştan gelen bir özü, herhangi bir belirlenmişliği olmadığı için tüm
eylemlerinde özgürdür. Özgür olduğu için davranışlarının sorumluluğu tamamen kendisine aittir.
Metinde ele alınan konuya farklı bir açıdan bakıldığında alternatif olabilecek olan görüşler neler olabilir?
Determinizm görüşüne göre insan özgür değildir. İnsan özgürce eylemde bulunamaz. Çünkü insan kendi elinde olmayan
koşulların etkisi altındadır. Fatalizme göre insan kaderinde var olanı yaşar. İnsan, senaryosu daha önceden yazılmış bir
sahnede figürandır. Kişinin geleceği belirlenmiş olduğu için özgür iradeden de söz edilemez. Dolayısıyla kişi davranışla-
rından da sorumlu tutulamaz.

BİR FELSEFİ DENEME YAZMA

Felsefi bir deneme yazarken nelere dikkat etmeliyiz?
• Yazmak, bir düşünceyi ya da argümanı geliştirmenin ve kalıcı hâle getirmenin en sistemli yoludur.
• Bir konu hakkındaki düşünceler çeşitli şekillerde ifade edilir. Bu ifade etme şekillerinden biri de deneme yazılarıdır.
• Deneme; herhangi bir konuda kişisel görüş ve düşüncelerin dile getirildiği, üslup ve içerik bakımından özgür metinlerdir.

• Felsefi denemeler; sorgulayıcı, tutarlı ve sistemli bir yol izlemesi, görüşlerin temellendirilmesi ve mantıksal olarak ikna
edici olması özellikleri ile diğer deneme türlerinden ayrılır.

Felsefi deneme yazarken dikkat edilmesi gerekenler:
• Denemenin ana problemi tanıtılır ve probleme yönelik çözümleme kısaca açıklanır.
• Denemenin neyi amaçladığı açık bir dille ifade edilir.
• Ana problem analiz edilir, kavramsal temelleri ve dayanakları gösterilir.
• Problemle ilgili alternatif görüşler, güçlü ve zayıf yönleri belirtilerek değerlendirilir.

• Her felsefi denemede sonuç bölümünün olması zorunlu değildir.
• Çözüm önerisi ileri sürülecekse bu öneri, analiz ve değerlendirmelerin üzerine kurulur.
• Problemin analizi ve eleştirel değerlendirilmesiyle yazı bitirilebilir.

70 MEBİ KONU ÖZETLERİ FELSEFE - TYT/AYT