Page 171 - Konu Özetleri TYT Biyoloji

BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN YAŞAM İÇİN ÖNEMİ VE KORUNMASI

Soyu Tükenen Canlı Türlerinin Biyolojik Çeşitlilik Açısından Önemi
Biyolojik çeşitlilikte görülen azalma, en fazla insan faaliyetleri sonucu gerçekleşmekte ve bunun sonucunda da insanlar için
tehlike oluşturmaktadır. Biyolojik çeşitlilik tüm dünyanın ortak zenginliğidir.
Günümüzde ihtiyaçların karşılanması ve gelecek kuşaklara biyolojik çeşitliliğin aktarılması ve korunması insan hayatının
devamı için gereklidir. Ancak daha önceden soyu tükenen birçok canlı türü bulunmaktadır. Soyu tükenen bu canlı türlerinin
yerini dolduracak başka canlı türlerinin olmaması durumunda çevre dengesi bozulmaktadır.
BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN KORUNMASI
Canlı varlıkların özellikle endemik bitki ve hayvan türlerinin korunması, biyolojik çeşitliliğin korunması açısından oldukça
önemlidir. Bunların en önemlileri;
• canlı varlıkları habitatları ile koruma,
• gen bankaları ile türleri koruma altına alma,
• ulusal ve uluslararası düzenlemeler yapma ve uygulama,
• türlerin korunması için toplumsal önlemler alma şeklinde sıralanabilir.
Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de biyoçeşitliliği korumanın önemi büyüktür. Bu nedenle ülkemizde bulunan endemik
türlerin bazıları insan müdahalelerini engellemek amacıyla koruma altına alınmak zorundadır.
Endemik bitki ve hayvan türleri ile nesilleri tükenme tehlikesi altında bulunan canlı türleri, onların yaşam alanları farklı sta-
tülerde ve yasalarla koruma altına alınmıştır. Millî parklar, tabiat parkları, tabiat koruma alanları, tabiat anıtları canlıları ve
onların yaşam alanlarının sürdürülebilirliğini sağlamayı amaçlamıştır.
Yabani hayatı korumak için canlıların üreme mevsimlerinde av yasakları yasalarla denetlenmektedir. Nesli tehlikede olan
memeli hayvanlar, su kuşları ve Akdeniz sahillerini yumurtlama alanı olarak kullanan deniz kaplumbağaları ülkemizin
taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve mevzuatımız kapsamında koruma altına alınmıştır. Birçok bitki ve hayvan türleri;
yaşam alanlarının yok olması, çevre kirliliği, yasa dışı ticaret ve avcılık, yangınlar sebebiyle yok olma tehlikesiyle karşı
karşıya kalmaktadır. Öte yandan, Avrupa’da bitki ve hayvan türlerinin korunması için 1979’da kabul edilen Türkiye’nin 1984
yılında imzaladığı Bern Sözleşmesi ile yok olma tehlikesi altındaki bitkiler de koruma altına alınmıştır.
Biyokaçakçılık
Doğada bazı canlı türlerinin sayıca az olması, ende-
mik olması ya da nesillerinin tükenme tehlikesi altında
bulunması biyolojik ve ekonomik açıdan değerlerini
de artırmaktadır. Belli bir bölgedeki ve o bölgeye has
endemik bitkilerin ve hayvanların yetkili makamların
izni olmadan toplanıp yurt dışına çıkarılmasına biyo- BIYOKAÇAKÇILIKLA
kaçakçılık denir. Bu durumla mücadelede hem resmî MÜCADELE
hem de sivil toplum örgütleri duyarlı davranmaktadır.
Ülkemizde bulunan biyolojik çeşitliliğe sahip çıkmak
vatandaşlık görevidir.
İnsan etkisiyle ekosistemlerde meydana gelen olum-
suzluklara karşı bazı tedbirler alınmak zorundadır.
Türkiye Tohumcular Birliğinin desteği ile “İç Anadolu
Bölgesindeki Bazı Yerel Çeşitlerin Toplanması, Muhafazası ve Biyokaçakçılıkla Mücadele Projesi’’ başlamıştır.
Gen Bankaları
Doğada nadir bulunan veya korunmak istenilen türlerin
tekrar yetiştirilmek, saklanmak veya çeşitliliğini artırmak
amaçlı koruma altına alındığı özel yerlere gen bankaları
denir. Gen bankalarında canlılara ait örnekler, özel yön-
temler kullanılarak saklanmaktadır. Bunlar bitki tohumları,
sperm ve yumurta olabileceği gibi hayvan embriyosu da
olabilmektedir. Gen bankalarının bazılarında kök hücreler
saklanabilmektedir.
2010 yılında kurulan T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Türkiye Tohum Gen Bankası, 250 bin tohum saklama kapasitesiyle dünyadaki sayılı gen bankasından biridir. Gen
Bankasında bitki, bakteri ve mantar gen kaynakları koruma altına alınmaktadır. Araştırmacılar gen bankalarındaki
örnekleri, tekrar yetiştirmek ya da genetik çeşitliliğini artırmak için kullanabilmektedir.
171
BİYOLOJİ - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 171