Page 19 - Çevre ve İklim Değişikliği Etkinlik Kitabı
P. 19

3. KONU                                                                ÇEVRE VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
                                                                                            OKURYAZARLIĞI



                                    KARBON AYAK İZİNİN İZİNİ SÜRMEK


                                                   KAVRAMLAR


                                              Sera Etkisi, Karbon Ayak İzi

            Sera Etkisi Nedir?

            Dünya; üzerine düşen güneş ışınlarından çok, dünyadan
            yansıyan güneş ışınlarıyla ısınır. Bu yansıyan ışınlar başta   Amer ka  5,1
            karbondioksit, metan ve su buharı olmak üzere atmosferde    Avustralya  4,5
            bulunan gazlar tarafından tutulur; böylece dünya ısınır. Işın-  Rusya  3,4
            ların bu gazlar tarafından tutulmasına sera etkisi denir.
                                                                        Almanya  3,0
            Karbon Ayak İzi Nedir?
                                                                        Japonya  2,9
            Karbon ayak izi insan faaliyetleri nedeni ile doğrudan ve do-
            laylı olarak ortaya çıkan toplam sera gazı miktarı olup, genel-  Portek z  2,9
            likle ton eşdeğer karbon dioksit (CO ) cinsinden ifade edilir.   Fransa  2,8
                                          2
            Yeryüzünde yaşayan her bir insan yılda ortalama 7 ton CO    İspanya  2,8

                                                             2
            üretir. Bir ABD vatandaşının yılda ürettiği ortalama miktar
            20,4 ton iken, bir Türk vatandaşı yılda ortalama 3,14 ton CO    İsv çre  2,8
                                                             2
            üretmektedir.                                               İtalya   2,7
            İnsan faaliyetleri ile oluşan karbon ayak izlerinin doğal ya-  İng ltere  2,6
            şamda bulduğu somut karşılığı, özetle küresel ısınma, iklim   Ç n    2,4
            değişikliği ve bunlara bağlı olarak doğal yaşamın yok olması   Brez lya  1,6
            olarak tanımlamak mümkündür.
                                                                        H nd stan  0,8
            Karbon Ayak İzi Türleri
                                                                        Dünya    1,75
            Birincil ayak izi: Kişilerin doğrudan gerçekleştirdiği eylem-
            lerden dolayı ortaya çıkan karbon gazı salınımlarının ölçül-  Görsel 3.1: Ülkelerin karbon ayak izine göre kaç dünyaya ihtiyacı olacak
            mesi ile ortaya çıkar.
            İkincil ayak izi: Kullanılan ürünlerin tüm yaşam döngüsündeki imalattan bozulmaya/tüketilmeye kadar olan
            dolaylı CO  emisyonlarının ölçüsüdür.
                     2
            Bir Kişinin Karbon Ayak İzini Oluşturan Faaliyetler

                         Elektrik Isısı  Arazi Kullanımı    Çöplük
                                      Değişikliği ve Ormancılık  Atıkları
                                                                   Petrol
                                                                   Arıtma
                                                                        Kara Yolu Dışı
                                                                         Ulaşımı


                                                                            Yakıt Tüketimi
                                                                             ve İletimi




                                                                              Binalar

                                   Başka       Kara Yolu
                  Endüstri         Enerji      Ulaşımı      Tarım
            Görsel 3.2: Bir kişinin karbon ayak izini oluşturan faaliyetler

                                                                                                    19
   14   15   16   17   18   19   20   21   22   23   24