Page 19 - Çevre ve İklim Değişikliği Etkinlik Kitabı

3. KONU ÇEVRE VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
OKURYAZARLIĞI

KARBON AYAK İZİNİN İZİNİ SÜRMEK

KAVRAMLAR

Sera Etkisi, Karbon Ayak İzi

Sera Etkisi Nedir?

Dünya; üzerine düşen güneş ışınlarından çok, dünyadan
yansıyan güneş ışınlarıyla ısınır. Bu yansıyan ışınlar başta Amer ka 5,1
karbondioksit, metan ve su buharı olmak üzere atmosferde Avustralya 4,5
bulunan gazlar tarafından tutulur; böylece dünya ısınır. Işın- Rusya 3,4
ların bu gazlar tarafından tutulmasına sera etkisi denir.
Almanya 3,0
Karbon Ayak İzi Nedir?
Japonya 2,9
Karbon ayak izi insan faaliyetleri nedeni ile doğrudan ve do-
laylı olarak ortaya çıkan toplam sera gazı miktarı olup, genel- Portek z 2,9
likle ton eşdeğer karbon dioksit (CO ) cinsinden ifade edilir. Fransa 2,8
2
Yeryüzünde yaşayan her bir insan yılda ortalama 7 ton CO İspanya 2,8

2
üretir. Bir ABD vatandaşının yılda ürettiği ortalama miktar
20,4 ton iken, bir Türk vatandaşı yılda ortalama 3,14 ton CO İsv çre 2,8
2
üretmektedir. İtalya 2,7
İnsan faaliyetleri ile oluşan karbon ayak izlerinin doğal ya- İng ltere 2,6
şamda bulduğu somut karşılığı, özetle küresel ısınma, iklim Ç n 2,4
değişikliği ve bunlara bağlı olarak doğal yaşamın yok olması Brez lya 1,6
olarak tanımlamak mümkündür.
H nd stan 0,8
Karbon Ayak İzi Türleri
Dünya 1,75
Birincil ayak izi: Kişilerin doğrudan gerçekleştirdiği eylem-
lerden dolayı ortaya çıkan karbon gazı salınımlarının ölçül- Görsel 3.1: Ülkelerin karbon ayak izine göre kaç dünyaya ihtiyacı olacak
mesi ile ortaya çıkar.
İkincil ayak izi: Kullanılan ürünlerin tüm yaşam döngüsündeki imalattan bozulmaya/tüketilmeye kadar olan
dolaylı CO emisyonlarının ölçüsüdür.
2
Bir Kişinin Karbon Ayak İzini Oluşturan Faaliyetler

Elektrik Isısı Arazi Kullanımı Çöplük
Değişikliği ve Ormancılık Atıkları
Petrol
Arıtma
Kara Yolu Dışı
Ulaşımı

Yakıt Tüketimi
ve İletimi

Binalar

Başka Kara Yolu
Endüstri Enerji Ulaşımı Tarım
Görsel 3.2: Bir kişinin karbon ayak izini oluşturan faaliyetler

19