Page 87 - SPOR ANATOMİSİ VE FİZYOLOJİSİ 11

HAZIRLIK SOLUNUM SISTEMININ YAPISI VE FONKSIYONLARI

Canlılığın en önemli göstergelerin-
den biri de soluk alıp vermedir. Canlılar,
yaşamları için gerekli enerjiyi besin öge-
lerini (karbonhidrat, yağ ve protein) ok-
sijenle yakarak sağlar. Solunum sistemi, Burun
vücut hücrelerinin ihtiyaç duydukları ok- Yutak
sijenin dışarıdan alınması ile hücrelerde
oluşan karbondioksidin vücuttan uzak- Soluk borusu
laştırılmasını sağlayan sistemdir. Bu gaz- Gırtlak
ların değişimi akciğerlerde (pulmones)
gerçekleştirilir. Bronşlar
Bir kanal şeklinde olan solunum siste-
mi; burun (nasus), yutak (farenks), gırtlak Bronşioller
(larenks), soluk borusu (trake), bronşlar ve
bronşçuklardan oluşur. Akciğerler (pulmo- Alveoller
nes) oksijen ve karbondioksit değişiminin
gerçekleştiği solunum sistemi organıdır.
Temiz hava akciğerlerin içerisindeki bronş
ve bronşçuklardan ilerleyerek hava deği-
şiminin yapıldığı alveollere kadar ulaşır
(Görsel 7.1).

Diyafram kası

Görsel 7.1: Solunum sistemi

Burun: Solunum sisteminin ilk kanalıdır. Soluduğumuz havanın kokusunu alır. Burun havayı
nemlendirir, temizler ve vücudumuzun sıcaklığı kadar ısıtır.
Yutak: “Farenks” adı verilen yutak, soluk borusu ile yemek borusunun birleştiği bölgedir. Yutak,
yutkunma hareketiyle soluk borusunun kapanmasını sağlayarak yediğimiz lokmaların soluk borusu-
na kaçmasını engeller.
Gırtlak: “Larenks” adı verilen gırtlak, soluk borusunun daha geniş olan üst kısmıdır ve kıkırdak
halkalardan yapılmıştır. Havayı; soluk borusu, bronşlar ve akciğerlere iletme görevi vardır. Ayrıca
içerisinde ses telleri bulunur ve bu sayede sesleri dışarı çıkarır.
Soluk borusu: “Trake” adı verilen soluk borusu, dikey doğrultuda yemek borusunun ön kısmın-
da yer alan yaklaşık 12 cm uzunluğunda ve 2 cm çapında bir borudur. Kendi aralarında elastik ve bağ
doku ile bağlı bulunan 15-20 kıkırdaksı halkadan oluşur. Soluk borusunun iç yüzeyi kirpiksi silindirik
1. Solunum sistemini oluşturan organlar nelerdir? Bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. epitel kaplı bir zar ile örtülüdür. Bununla birlikte soluk borusunun iç yüzeyinde mukus salgısı yapan
2. Akciğerlerle ilgili neler biliyorsunuz? Bilgilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. hücreler de bulunur. Bunların salgıladıkları mukus soluk borusunun iç yüzeyinin nemli kalmasını
sağlar. Solunum havası ile giren toz ve mikroplar mukus salgısı ve kirpiksi tüyler tarafından tutulur.
3. Egzersizin solunum sistemi üzerindeki etkileri neler olabilir? Düşüncelerinizi arkadaşları- Tutulan bu maddeler kirpiksi tüylerin hareketleri ile genize doğru iletilir. Böylelikle bu maddelerin ak-

nızla paylaşınız. ciğerlere kaçması önlenmiş olur.
Bronşlar ve bronşçuklar: Soluk borusunun alt çatal yerinden başlar ve solunum yollarının son
kısmını oluşturur. Soluk borusundan doğan iki bronşa “ana bronşlar” denir. Bu iki ana bronş sağ ve
sol akciğerlerin içerisine girer ve dallanır. Bronşlar içinde de birçok kol vardır. Bunlara da “bronşçuk”
adı verilir. Bronş ve bronşçuklar hava kesecikleri denen alveollere havanın iletilmesini sağlar.

84 85