Page 82 - SPOR ANATOMİSİ VE FİZYOLOJİSİ 11

BÜYÜK VE KÜÇÜK DOLAŞIM
Beyin
Büyük dolaşım (Sistemik dolaşım): Kalbin
sol ventrikülünden aorta pompalanan oksijen-
den zengin kanın tüm vücut hücrelerine ulaş-
tırıldıktan sonra hücrelerdeki karbondioksit Beyin ve
kollar
yüklü kanın vena kava süperior ve vena kava Sağ akciğer Sol akciğer
inferior ile kalbin sağ atriumuna geri dönmesi- Oksijen
dir (Görsel 6.9).

Karbondioksit
Kalp

Küçük dolaşım (Pulmoner dolaşım): Kalbin Karaciğer
sağ ventrikülünden pulmoner artere pompala-
narak akciğerlere ulaşan karbondioksit yüklü
kanın akciğerlerde karbondioksidi bırakıp ok-
sijen yüklenerek pulmoner venler vasıtasıyla
kalbin sol atriumuna dönmesidir (Görsel 6.9). Mide
Böbrekler

Kalça ve
bacaklar

Karbondioksit Oksijen
Görsel 6.9: Kan dolaşımı
DOLAŞIM SISTEMI VE EGZERSIZ
Egzersizle, çalışan kasların oksijen kullanımı artar ve kaslar daha çok besin maddesine ihti-
yaç duyar. Dolaşım sisteminin egzersize uyumu bu ihtiyaçların giderilebilmesi için çok önemlidir. Bu
uyum kişinin yaşı, cinsiyeti ve mevcut kondisyon durumu gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. Egzersizle
birlikte artan oksijen ve besin maddesi gereksinimleri kalp atım hızı (nabız) ve kalp atım hacmi artışı
ile sağlanmaktadır. Bu iki artış kalp debisinin artışı olarak da ifade edilmektedir. Bir başka ifadeyle
kalp debisi bir dakikadaki kalp atım hızı ile bir kasılmadaki atım hacminin çarpımıyla ortaya çıkan de-
ğerdir. Örneğin bir insanın kalbinin dakikada 70 kez attığını ve kalbinin bir kasılmadaki atım hacminin
ise 70 mililitre olduğunu düşünürsek bu insanın kalp debisi 70 atım/dk.x70 ml = 4,9 lt/dk. olduğunu
buluruz. Egzersizle birlikte kalp debisi daha önce hiç spor yapmayanlarda 4 kat artarken aktif spor-
cularda 7 kat arttığı ifade edilmektedir.
Düzenli egzersizle birlikte kalbin atrium ve ventriküllerinde hacimsel artış meydana gelir. Kalbin
odacıklarındaki bu hacimsel artış kalbin bir kasılmada pompalayacağı kan miktarını da artırmaktadır.
Düzenli egzersiz yapanlarda ve sporcularda kalp atım hacmi arttıkça istirahat kalp atım hızı azalmak-
tadır. Özellikle dayanıklılık sporlarıyla ilgilenen kişilerin istirahat kalp atım hızları 60 atım/dk.nın altına
düşebilmektedir. Hiç spor yapmayanlarda istirahat kalp atım hızının 60 atım/dk.nın altına düşmesi
bradikardi denilen bir kalp hastalığı belirtisi olabilmektedir. Oysaki düzenli egzersiz ve spor yapan
insanlar için bu sağlıklı bir durumdur (Görsel 6. 10).

80