Page 95 - SPOR ANATOMİSİ VE FİZYOLOJİSİ 11

HAZIRLIK BAŞLICA HORMON BEZLERI VE HORMONLARI
Organizmanın gösterdiği aktivitelerin koordinasyon ve düzenini sağlayan iki sistem vardır. Bun-
lardan biri sinir sistemi diğeri ise hormonal (endokrin) sistemdir. Sinir sisteminde bilgi, ilgili organ
veya dokuya çok hızlı bir şekilde verilir ve yanıtlar aynı hızda ortaya çıkar. Endokrin sistemde ise
yanıtlar daha yavaş sürede ortaya çıkar. Bunun sebebi endokrin sistemin bilgi ileticileri olan hormon
denilen kimyasal maddelerin iç salgı bezleri (endokrin bezler) tarafından kana salınması ve daha
sonra etki gösterecekleri organa kan ile taşınmasıdır.
Endokrin sistem, sinir sistemine benzer biçimde organizmanın iç ve dış ortamındaki değişimleri-
ne bağlı olarak vücutta çeşitli düzenlemeler yapar. Bu nedenle sinir sistemi ile iş birliği içinde çalışır.
Hormon; harekete geçiren, uyaran madde demektir. Hormonlar salgılandıktan sonra direkt ola-
rak kan dolaşımına katılır ve bütün vücuda yayılarak etkileyeceği hedef dokuya ulaşır. Ulaşılan hedef
hücrenin yüzeyinde bulunan duyu alıcıları (reseptörler) ile hormonlar etkileşime girer ve hücreler-
de bir dizi reaksiyon başlar. Gelişen bu reaksiyonlar hücrenin fizyolojisinde değişiklikler oluşturur.
Böylece ulaştıkları dokularda hücrelerin görevlerini yerine getirmelerini sağlayacak aktif etki yapar.
Metabolizma ile ilgili işlevleri düzenleyen endokrin sistemin büyüme, gelişme, beslenme, maddelerin
hücreler tarafından kullanımı, tuz ve sıvı dengesini ayarlama gibi pek çok metabolik aktiviteyi düzen-
leme görevi vardır.
Salgıladıkları hormonları bir kanala ihtiyaç duymadan direkt olarak kana veren bezlere iç salgı
bezleri (endokrin bezler) denir. İç salgı bezleri çok sayıda damar, sinir ve salgı epiteli hücrelerinden
oluşur. İç salgı bezleri vücudun belli bölgelerine yerleşmiştir (Görsel 8.1).

Epifiz

Hipotalamus

Hipofiz

Paratiroid
Tiroid

Timus

Böbrek üstü bezler

Pankreas

1. Vücudu oluşturan parçalar birbirleriyle nasıl iletişim kurar? Tartışınız.
2. Egzersiz, hormonal sistem üzerinde ne gibi değişikliklere yol açabilir? Düşüncelerinizi
arkadaşlarınızla paylaşınız. Ovaryum

Testis

Görsel 8.1: Hormon bezleri

92 93