Page 132 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

TOPLUM VE TEMEL SOSYAL KURUMLAR ÜNİTE 11 ÜNİTE 11 TOPLUM VE TEMEL SOSYAL KURUMLAR

11.1. TOPLUM KAVRAMI VE TEMEL ÖZELLİKLERİ 11.2. KÜLTÜR VE SPOR İLİŞKİSİ

1. Toplum Kavramı Toplumda bireyler gelenek, görenek ve ilişkilerle kendini inşa eder. Birey toplumda kendine
Bir bütün olarak sosyolojinin açıklamak zorunda olduğu ilk temel kavram toplumun kendisidir. sunulan olumlu ve olumsuz modellerden bazı özellikleri alarak kendini oluşturur. Bireyin
Sosyoloji toplum adı verilen varlığın kanun ve teorilerini bulmayı kendisine konu edinir. kazandığı tüm özellikler, içinde bulunduğu kültürün bir yansımasıdır. Sosyolojik açıdan kültür,
bir toplumun üyeleri arasında paylaşılan, devredilen ve bir değişim süreci içinde bulunan
Her birey doğduğu andan itibaren kendini bir toplum yapısı içinde bulur. İçinde bulunduğu topluma öğrenilmiş davranış kalıplarıyla bu kalıpların ürünlerinin oluşturduğu bir yaşam biçimidir.
uyum gösterdiği oranda sosyalleşir. Toplum ve birey ayrılamaz bir bütün olup aralarında yoğun
bir etkileşim vardır. Toplum kendisini meydana getiren bireylerin toplamından fazlasını ifade Kültür giyim eşyaları, yemek ve diğer araç gereçler gibi maddi ögeler ile gelenek görenekler,
eder. Çünkü bireyler fiziksel, ekonomik, hukuksal, duygusal ve entellektüel ilişkiler içindedirler. örf ve adetler gibi manevi ögelerin birleşiminden oluşur. Kültür en geniş anlamıyla toplumun
Toplum bizler doğmadan önce var olduğu için bireyleri yönlendirir, şekillendirir ve bireylerin yaşam biçimidir. Her toplumun yaşam biçimi farklılık ve benzerlikler gösterir. Kültür, insanların
yaşamlarını anlamlandırır. Bireyler de doğdukları andan itibaren toplumu etkiler ve şekillendirir. doğuştan getirdikleri yetenek ve özellikleri değil, sonradan kazandıkları alışkanlık ve davranışları
Toplumun sürekliliği, bireyin varlığı ya da yokluğuyla hemen son bulmaz. Birey doğar, büyür ve barındırır. Kültür, eğitim ve tecrübe ile öğrenilir, paylaşılır.
ölür ancak toplum varlığını sürdürür. Örneğin bir futbolcu A takımında oynarken jübile yaparak Spor gerek maddi gerekse manevi yönü ile kültürün bir parçası, tamamlayıcısıdır. Bir yaşam
ayrılsa da A takımı varlığını sürdürür. biçimi olarak spor, insan hayatına yön veren bir kültürleme aracı, insan ilişkilerine dayanan bir
alandır. Kültürel yapının spor üzerine etkisi bağlanma, aidiyet, başarı vb. özellikler nedeniyle
Her organizmanın bir yapısı olduğu gibi toplumun da bir yapısı vardır. Toplumun fiziksel ve sosyal
yapısı toplumsal yapıyı oluşturur. Toplumsal yapı, bireylerin sosyal ilişkilerinin bir bütünüdür. daha çok manevidir.
Toplumlar otorite ve kültür yapıları ile diğer toplumlardan ayrılır. Her toplum kendi içinde DÜŞÜNELİM TARTIŞALIM
benzerlik ve farklılıklar barındırır. Toplum içindeki grupların her biri farklı amaçlara hizmet etse Türkiye ile Brezilya’daki spor faaliyetlerinin
de toplum içinde temel sosyal gereksinimler için iş birliği yaparlar. benzerlik ve farklılıklarını sevgi, saygı,
Toplum, bireyin dışında bireyi çevreleyerek yaşantısını her yönden etkiler. İçinde bulunduğu top- sorumluluk ve ahlaki değerleri içeren
lum konuştuğu lisandan, giyimine ve inancına kadar bireyi etkiler. Örneğin bir sporcu, bulundu- manevi kültür ile tesis, malzeme,
ğu toplumun kültüründen etkilenirken sporcu olarak da toplumu etkilemektedir. Bu anlamda ekonomik güç gibi maddi kültür ögeleri
toplum, bireyleri etkileyen gerçek ilişkiler bütünüdür. Bir başka deyişle toplum, toplumsal ge- açısından karşılaştırarak tartışınız.
reksinimlerini karşılamak için etkileşen, belli bir coğrafi mekânda yaşayan ve ortak bir kültürü Barışın, dostluğun ve kültürel yakınlaşmanın odak noktası olan spor, toplumun kültürel yapısını
paylaşan pek çok sayıdaki insanın oluşturduğu bir birlikteliktir. Spor da toplumu etkileyen ilişki- etkiler. İçinde bulunduğu ve yapıldığı toplumun özelliklerini taşıdığı için kültürün bir parçası ve
ler ağında yer alır. Spor birleştiren, bütünleştiren, ortak duyguyu artıran özellikleriyle toplumun tamamlayıcısıdır. Toplumdaki her kurum gibi spor da gelişme ve değişmelerden etkilenir ve
önemli bir bileşimidir. toplumu etkiler. Günümüzde spor sadece sağlık ve eğlence için yapılmamaktadır. Uluslararası

2. Toplumun Temel Özellikleri organizasyonlarda spor, ekonomi amaçlı kullanıldığı gibi millî bütünlüğün simgesi ve eğitim
Her toplumda farklı yapılar vardır. Sosyologlar bu yapı içinde benzerlik ve farklılıkları araştırırken sisteminin de bir parçasıdır.
toplumların temel özelliklerini, toplumsal yapıyı, toplumsal sınıfları ve kurumları inceler. Spor karşılıklı etki içerisinde oynanan; mantıklı, kurallı, sosyalleştirici ve belli bir kültür seviyesi

Toplum, toplumsal ilişkiler ağı olarak grup kavramından farklıdır. Grup, toplumun bir parçasıdır. oluşturan etkinlikler ve yaşam biçimidir.
Bir başka deyişle grup kişilerden, toplum ise kişi, yığın ve gruplardan oluşur. Sosyologlara göre Sosyal yaşam biçimini oluşturan, tamamlayan, etkileyen sporun en önemli unsuru, insan yaşa-
toplumdan söz edebilmek için belirli şartların gerçekleşmesi gerekir. Bu şartlar; mına yön vermesi ve kültürel gelişmeyi sağlamasıdır. Spor toplum hayatına çok değişik yollardan
1. Ortak bir toprak parçasına sahip olmak, girerek bireyleri doğrudan ya da dolaylı olarak kendine bağımlı kılmış ve her zaman toplumun
2. Belirli bir idare biçimini benimsemek ve ona uymak, ilgisini çekmiştir. Spor, toplumları canlı ve heyecanlı tutmayı başaran sosyal bir olgudur.
3. Ortak kültür ve yaşam biçimine sahip olmaktır. Bir toplumsal kurum olarak spor; toplumu çok yakından ilgilendiren belli kurallar, davranışlar,
Toplum, insanları belli bir yerde ve zamanda bir araya getirerek ortak bir siyasi idare etrafında düşünceler, inançlar ve simgeler geliştirmiştir. Spor da diğer toplumsal kurumlar gibi kültürle
birleştirir. Kişiler arasında var olan dil ve simgelerle bu insanların birbirlerini anlamalarına sürekli bir etkileşim hâlindedir. Spor karşılaşmaları, kültürel teması gerçekleştiren organizas-
aracılık eder. Toplum, bireylerin ortak davranış kalıpları oluşturmalarını sağlar. yonlar içinde yer almaktadır. Bu anlamda özellikle dünya şampiyonaları ve olimpiyat oyunların-
da farklı ülkelerden gelen sporcular ve seyirciler birbirlerini kültürel temas anlamında etkile-
mektedir. Bu ülkeler için spor millîlik vasfını da ön plana çıkarmaktadır.

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 129 130 SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ