Page 82 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

KİŞİSEL ÖZELLİKLER VE SPOR ÜNİTE 6 ÜNİTE 6 KİŞİSEL ÖZELLİKLER VE SPOR

ortalamasının altında gösterir (Şekil 6.2 kırmızı çizgi). Profil tam bir buzdağı profili gibidir. Bütün Bireysel spor, takım arkadaşlarına ihtiyaç duyulmadan tek başına yapılabilen spor branşları için
olumsuz özellikler yüzeyin (örnekleme ait ortalama puan) altında, tek olumlu özellik (çaba) kullanılan bir tanımdır. Okçuluk, tenis, boks, kayak gibi sporlar bireysel branşlara örnek oluşturur.
yüzeyin üstündedir. Buna karşılık, daha az başarılı üst düzey sporcuları neredeyse tüm psikolojik Ayrıca bu branşlarda takım yarışları da yapılabilmektedir. Bireysel sporla uğraşan kişilerin dikkatleri
faktörlerde yüzde elli veya altında puanlama ile düz bir profile sahiplerdir (Şekil 6.2 yeşil çizgi). genellikle kendileri ve rakipleri üzerindedir. Bireysel sporla uğraşan kişilerin daha benmerkezci
Bu durum da olumsuz zihinsel sağlığa işaret etmektedir. ve idealist oldukları gözlenmiştir. Yapılan bir araştırmayla bireysel spor yapanların gösteriş, ilgi

Elit sporcular ve egzersiz yapan (serbest zaman değerlendiren) bireylerin kişilik özellikleri görmeyi isteme ve kendini suçlama boyutlarındaki puanlarının, takım sporu yapanlardan yüksek
arasındaki farklılıkları bulmaya dönük çalışmalarda şu ana kadar elde edilen bilgiler yeterli olduğu belirlenmiştir. Bireysel spor yapanların takım sporları yapanlara göre, daha sorumlu,
değildir. Bu nedenle günümüzde birçok araştırmacı kişiliğin ele alınmasına ilişkin fenomenolojik disiplinli ve özerk (kendi başına hareket eden) oldukları ortaya konmuştur.
(bireye özgü) bir yaklaşımı benimsemiştir. Yapılan araştırmalarda sporcuların yarışma sürecinde Yapılan spor branşına bağlı olarak başarılı bir performansın gerektirdiği anahtar kavramlar
kullandıkları bilişsel stratejileri, becerileri, davranışları ve duygusal düzenleme düzeyleri ile değişmektedir. Takım sporlarında birlikte çalışmak ve takım arkadaşlarına güvenmek önemliyken
performansları arasındaki ilişkiye odaklanılmıştır. Bu bağlamda, jimnastik takımına seçilen bireysel sporlarda kendine ve öz disipline güvenerek kendi sorumluluğunu almak kritik önem taşır.
sporcuların takıma giremeyenlere göre kaygı ile daha iyi başa çıktıkları, daha fazla içsel ETKİNLİK
imgeleme ve olumlu kendi kendine konuşma stratejilerini kullandıkları görülmüştür. Ayrıca
yüksek düzeyde başarı sergileyen sporcuların koçluk, konsantrasyon, zorluklarla başa çıkma Etkinliğin adı: Kişiliğimi Biliyorum
gibi özellikler açısından daha başarısız sporculara göre daha iyi durumda oldukları gözlenmiştir. Etkinliğin amacı: Kişilik özelliklerini ayırt edebilme
Bu sonuçlar psikolojik becerilerin sporculara, fiziksel yeteneklerinin en üst düzeyine ulaşma Etkinliğin Süresi: 25 dk.
konusunda yardımcı olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla elit sporcuların gösterdiği performans, Araç-gereçler: Kalem, silgi
öz düzenlemeleri ile açık bir şekilde ilişkili görünmektedir. Uygulama: Öğrenciler takım sporuyla ve bireysel sporla uğraşanlar olmak üzere iki gruba
ayrılır. Birinci grup bireysel spor yapanların, İkinci grup ise takım sporu yapanların kişilik
6.2. TAKIM SPORU VE BİREYSEL SPOR YAPANLARIN KİŞİSEL ÖZELLİKLERİ özelliklerini aşağıdaki uygun yerlere listeler. Bu listeyi oluştururken öğrenciler kendi kişilik

Spor, genel olarak belirlenmiş bir dizi kurallara göre, bireysel veya takım hâlinde yapılan yarış- özelliklerini de düşünürler. Listeler oluşturulduktan sonra sınıf arkadaşlarıyla paylaşırlar.
malar veya haz amacı güden sosyal etkinlikler olarak tanımlanmaktadır. Bireylerin sosyalleşme- Bireysel Spor Yapanların Kişilik Özellikleri Takım Sporu Yapanların Kişilik Özellikleri
sinde bir araç olduğu gibi içerisinde barındırdığı hareketler ve oyunlar sayesinde, bireye duy-
gularını ifade etme ve kendini gerçekleştirebilme imkânı da vermektedir. Birey, spor sayesinde Daha ben merkezci Daha dışa dönük
başta saldırganlık dürtüsü olmak üzere birçok olumsuz duygu ve düşüncelerini boşaltır ve onları
kontrol altında tutmayı öğrenir.

Yapılan spor branşı bireylerin kişiliğini nasıl etkiler? Kişilik, yapılacak sporun seçiminde etkili
mi? Takım sporu yapmak veya bireysel spor yapmak acaba sporcuların kişiliklerinde farklılık
yaratıyor mu? Bu sorulara cevap vermek için birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalarda takım
sporu yapanlar ile bireysel spor yapanlar karşılaştırılmış ve aralarında kişilik özellikleri yönünden
belirli farklar olduğu belirlenmiştir. Örneğin bireysel spor yapanların takım sporu yapanlara göre
daha az kaygılı, daha bağımsız ve kendine daha yeterli oldukları gözlenmiştir.
Aynı amacı ve belirli rolleri paylaşan sporculardan oluşan, takım ruhunun sergilendiği spor Sonuçlandırma
branşlarına takım sporları denir. Futbol, basketbol, voleybol, hentbol, buz hokeyi gibi birçok 1. Takım sporu ve bireysel sporla uğraşanların ortak kişilik özellikleri nelerdir? Yazınız.
takım sporunda iki takım yarışır ve her takım diğer takıma karşı üstünlük kurmaya çalışır.
Kürek, atletizm, yelken gibi sporların bazı dallarında ise takım hâlinde birçok takıma karşı
yarışılmaktadır. Sporcuların bireysel olarak performansları veya yeteneklerinden ziyade bir
takım olarak gösterilen performans çok daha önemlidir. Bu nedenle takım sporu yapan bireylerin
daha dışa dönük, girişken ve daha toleranslı oldukları belirlenmiştir. Takım sporlarında bireyler 2. Takım sporu ve bireysel sporla uğraşanların farklı kişilik özellikleri nelerdir? Yazınız.
arasındaki etkileşim ve iletişim bireysel sporlara göre daha yoğun yaşanmaktadır. Takım sporu
yapanların iş birliğine daha yatkın, sosyal ve samimi oldukları gözlenmiştir.

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 79 80 SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ