Page 79 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

KİŞİSEL ÖZELLİKLER VE SPOR ÜNİTE 6

6.1. PERFORMANS SPORCULARININ KİŞİSEL ÖZELLİKLERİ

Spor psikolojisinde kişilik konusu üzerine birçok araştırma yapılmıştır. Bu araştırmalar spor ve
egzersizde kişiliğin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Araştırmalarda genellikle “Neden
bazı öğrenciler beden eğitimi dersi için heyecanlanırken bazı öğrenciler bu ders için kıyafet
değiştirme zahmetinde bile bulunmuyorlar?” veya “Bazı sporcular egzersiz programlarına sadık
kalabiliyorken neden bazıları programa uyumda motivasyon eksikliği yaşıyor?” gibi sorulara
cevap aranmaktadır. Kişiliğin belirlenmesi sporcularla ilgili daha iyi ve etkin çalışma olanağı
sağlar. Sporcu seçerken kişilik testi uygulanıp uygulanmaması konusu da bu açıdan önemlidir.
Sporcuların kişilikleri hakkında bilgi sahibi olmak egzersiz, antrenman ve yarışma esnasındaki
davranışlarını tahmin etmek, onlara daha uygun koşulların hazırlanmasını sağlamak için oldukça
önemlidir.
Kişilik bireylerin düşünce, duygu ve davranış gibi psikolojik tepkilerindeki farklılıkları belirler.
Bireylerin sadece yaşanan an, içinde bulunulan biyolojik durum veya sosyal ortam ile açıklana-
mayacak biçimde süreklilik gösteren özellik ve eğilimlerini, özel ve ayırt edici yönlerini kapsar.
Bu anlamıyla psikolojik tepkilerin göreceli olarak önemli ve kalıcı yönlerini içermektedir. Kişilik,
bireyin doğuştan getirdiği ve sonradan kazandığı, onu başkalarından ayıran, benzersiz yapan
özelliklerin bir bütünüdür. Yani bireyle ilgili zihinsel, duygusal, sosyal ve fiziksel hemen her şeyi
kapsayan ve kişiyi benzersiz kılan özelliklerin toplamıdır. Kişiliği anlamanın en iyi yollarından biri

onun yapısını incelemektir. Kişilik yapısı birbiri ile ilişkili üç düzeye ayrılabilir (Şekil 6.1).

KİŞİLİĞİN YAPISI

PSİKOLOJİK (ÖZ) ÇEKİRDEK
Değer ve tutumlar, temel
değerler, ilgilerdir. Psikolojik (öz) çekirdek: Kişinin
Kişiliğin en durağan ve en geç gerçekte ne olduğuna ilişkin imgesidir.
güdüleri bu alanın içinde yer alır.
öğrenilebilecek bölümüdür. Kişinin benliği, tutumları, değerleri, ilgileri,

ROLE BAĞLI DAVRANIŞ Psikolojik çekirdek için kısaca “gerçek
Farklı rollere bürünerek kişi” denebilir.
sergilenen davranışlardır.

TİPİK TEPKİLER
Genel olarak verilen tepkiler,
olağan davranışlardır.

Role bağlı davranışlar: Kişiliğin en
Tipik tepkiler: Çevre ile ilişkide, çevreye
yüzeysel yönünü oluşturur. Çevreye ve
uyumda ortaya konan tipik tavrı temsil
algılamalara uygun olarak role bağlı
eder. Her ortamda aynı olan, değişmeyen
değişecektir.
davranışlar sergilenir. Dolayısıyla çevre ya
da algılamalar değişince davranışlar da
tepkilerdir.

Şekil 6.1: Kişiliğin yapısının şematik gösterimi

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 77