Page 74 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

SPORDA PERFORMANS VE KONSANTRASYON, SPORDA PERFORMANS VE KONSANTRASYON,
SPORTİF PERFORMANSI ETKİLEYEN FAKTÖRLER ÜNİTE 5 ÜNİTE 5 SPORTİF PERFORMANSI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Yaşanan olaylara verilen tepkiler her bireyde farklılık gösterir. Bu aşamada bireye özgü 3. Uygulama Aşaması
çalışmalar devreye girer. Kişinin daha önceki yaşantılarından elde ettiği deneyimlerin kendi Eğitim ve kazandırma aşamasından sonra uygulanan aşamadır. Gerekliliğine inandırılıp hangi
iç dünyasında yarattığı etkiler, olaylara verdiği tepkileri oluşturur. Örneğin önemlilik derecesi durumlarda, ne şekilde yapılacağı öğretilir. Aşama kendi içinde 3 bölümde gerçekleştirilir:
yüksek bir yarışmada kendisine yapılan kural dışı hareket ya da aleyhine verilen karar, bazı
sporcuların iç dünyasında haksızlığa uğradığı düşüncesi yaratır. Bu durum kimi sporcularda 1. Kazanılan becerilerin, performans durumlarına nasıl uyumlandığı öğretilir.
istenmeyen olumsuz davranışların ortaya çıkmasına neden olabilirken bazı sporcularda olumlu 2. Becerilerin tekrarlar yoluyla kendi kendine nasıl yapılır hâle getirildiği öğretilir.
bir etki oluşturmuştur. Seyircilerin yoğun tezahüratı ve rahatsız edici davranışlarına maruz kalan 3. Becerilerin gerçek ortamlarda nasıl uygulanır olduğu öğretilir.
bir sporcu pozisyonlara odaklanmakta zorlanırken bir başka sporcu bu durumu çok eğlenceli
bulabilir.Bir sporcu yarışma içerisindeki bir pozisyonda ya da yarışma sonucunda başarısız
olmaktan endişelenirken bir diğer sporcu kendinden ve takım arkadaşlarından fazlasıyla emin
olabilir. Yenik duruma düşülen bir karşılaşmada antrenörün oyuncu değişikliklerini yanlış yaptığı,
yanlış taktikler uyguladığı ya da hakem aleyhine çeşitli olumsuz davranışlarda bulunduğu
gözlenebilir. Takımın ya da sporcunun yarışma sırasında kötü performans göstermesi, takım
yöneticisinin hakemlere, antrenöre ya da sporculara tepki göstermesine neden olabilir (Görsel
5.5). Bunun gibi örneklerin sayısı daha da artırılabilir.

Görsel 5.6: Kazanılan becerilerin performans durumlarına nasıl uyumlanacağı antrenmanlarda gözlemlenebilir.
Yarışma ortamlarında yaşanan bir durum daha önce yaşananlarla benzerlik gösterse de hiçbir
zaman birebir aynı olamaz. Karşılaşılan her durum kendi içinde bir farklılığa sahiptir. Bu yüzden
her durum özel tedbirler ve stratejiler gerektirir. Örneğin yaşanan bir olumsuzluğun aşılabilme-
si bazen birbirinden farklı birkaç psikolojik becerinin birleştirilerek uygulanmasını gerektirebilir.
Bunun için becerilerin farklı performans durumlarına uyumlanmasının (bütünleştirilmesinin)
öğrenilmesi önemlidir. Bu aşamada uygulayıcılar antrenman ve yarışma ortamında yaşadıkları
olumsuzlukları, tekrar sayısını, kendilerine olan yansımalarını ve verdikleri tepkileri not etmeli-
Görsel 5.5: Müsabakalarda kişiler arası ilişkiler dinamiktir. dirler (Görsel 5.6). Tutulan bu olay notları becerilerin doğru şekilde uyumlanması için ışık tuta-

Olumsuz tavır ve hareketler sergileyen sporculara doğru davranışlar sergilemeleri ve caktır.
performanslarını en üst seviyeye taşımaları için kişiye özel psikolojik çalışmalar planlanmalıdır. Uyumlanan (bütünleştirilen) bu beceriler özellikle antrenmanlarda yarışma ortamının aynısı
Stres yönetimi, kaygıyla baş etme yolları, öz güven ve konsantrasyonun yükseltilmesi, olacak şekilde tekrar edilir. Bu tekrarlar o kadar çok yapılmalıdır ki sporcular otomatik olarak
uyarılmışlığın ve motivasyonun düzenlenmesi çalışmaları sporcunun yaşadığı özel durumlara bu becerileri gerçek yarışmalarda uygulayabilsin.
uyarlanarak yeniden düzenlenmeli, sporcuya uygulamanın şekli, yeri, zamanı ve süresi
öğretilmelidir.

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 71 72 SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ