Page 71 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

SPORDA PERFORMANS VE KONSANTRASYON,
SPORTİF PERFORMANSI ETKİLEYEN FAKTÖRLER ÜNİTE 5

Her bir faktör bulunduğu duruma ve etkilediği takım veya sporcuya göre performansta olumlu
ya da olumsuz etkiler yapabilir.

Performansı etkileyen psikolojik faktörler bireyin;
• Motivasyon durumu,
• Konsantrasyon durumu,
• Öz güven düzeyi,
• Uyarılmışlık, stres ve kaygı düzeyi şeklinde sıralanabilir.
Egzersiz anında ve diğer zamanlarda gerçekleşecek her durum bireyi psikolojik olarak yukarıda
saydığımız yönlerden etkiler. Saydığımız her başlığın spor psikolojisi açısından değerlendirilmesi
kitabın farklı bölümlerinde ayrıntılı olarak anlatılmıştır.

5.3. SPORTİF PERFORMANSIN ARTIRILMASINDA PSİKOLOJİK HAZIRLIK AŞAMALARI

Gerek sağlıklı yaşam gerek yarışma hedefli spor yapan bireylerde, performans artırma
çalışmalarının fiziksel boyutu kadar zihinsel ve psikolojik boyutunun da önemli olduğu göz
ardı edilmemelidir. Fiziksel içerikli yapılan her çalışmanın aynı zamanda zihinsel ve psikolojik
içerikleri de değişime uğrattığı bir gerçektir. Ancak etkinlik içinde yaşanan, beklenenin dışında
gerçekleşen olaylar öncelikli olarak zihinsel süreçlerin adaptasyonunu gerektirir. Bu adaptasyon
psikolojik beceri antrenmanları sayesinde gerçekleştirilebilir. Ortaya çıkan problemler kişinin
daha önceki yaşantıları yoluyla elde ettiği deneyimler doğrultusunda çözülmeye çalışılır. Zihinsel
ve psikolojik beceri çalışmaları, karşılaşılan yeni durumların çözümü için bir çeşit acil durum
planlaması görevi yapar.

Spor yapan bireylerin gerçek performanslarını gösterebilmeleri ve performans düzeylerini
sahip olacakları en üst düzeye taşıyabilmeleri için psikolojik beceri antrenmanları yapmaları
gerekir. Bu çalışmalar özellikle sporcunun altyapı döneminden başlanarak planlı bir şekilde
gerçekleştirilmelidir. İster genel ister özel çalışmalar olsun psikolojik hazırlık çalışmaları üç
aşamada gerçekleştirilir. Bu aşamalar eğitim, kazandırma ve uygulama aşamalarıdır (Şekil 5.2).

Sportif Performansın Artırılmasında Psikolojik Hazırlık Aşamaları

UYGULAMA Uygulama aşamasında kazanılan becerilerin, performans
durumlarına nasıl uyumlanacağı öğrenilir, beceriler tekrarlar
yoluyla kendi kendine yapılır hâle getirilir, beceriler gerçek

3. AŞA ortamlarda uygulanır.
Kazandırma aşaması yarışma koşullarında başarıyı
KAZANDIRMA azaltabilecek genel engellemeleri ortadan kaldırmaya yöne-
lik çalışmalardır. İmgeleme , otojenik antrenmanlar, içsel
konuşma, konsantrasyon çalışmaları, gevşeme egzersizleri
bu çalışmalara örnek olarak verilebilir.
2. AŞAM
EĞİTİM Eğitim aşaması sporcuların bu çalışmaların faydalı olacağı-
na inandırılmalarıdır. Eğitim sırasında uyarılmışlık, kaygı,
motivasyon ve konsantrasyonun performans üzerindeki
1. AŞA etkisi örneklerle açıklanmalıdır.

Şekil 5.2: Sportif performansın artırılmasında psikolojik hazırlık aşamaları

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 69