Page 70 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

SPORDA PERFORMANS VE KONSANTRASYON, SPORDA PERFORMANS VE KONSANTRASYON,
SPORTİF PERFORMANSI ETKİLEYEN FAKTÖRLER ÜNİTE 5 ÜNİTE 5 SPORTİF PERFORMANSI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

2. Sporda Konsantrasyon Konsantrasyonu tanımlayan farklı nitelikler mevcuttur;

Basit bir anlatımla konsantrasyon, bireyin bir iş ile ilgili odaklanma düzeyi ve kendini işine • Spor ve egzersiz ortamında konsantre olmak,
vermesi olarak tanımlanır. Burada akıl ve bilinç, aktivite süresince açık ve net bir şekilde yapılan • Yapılan sporla ilgili çevresel ipuçlarına odaklanmak, ilgili olmayanları elemek (seçici dikkat),
işle ilgilenir. O işin dışında gerçekleşen herhangi bir durum kişiyi ilgilendirmez. Bu sırada zihinsel • Antrenman ve yarışma süresince dikkati devam ettirmek,
ve psikolojik yapının çok ciddi bir çaba sarf etmesi söz konusudur. • Saha, zaman, rakip, skor gibi mevcut durumların farkında olup buna uygun davranmak,
• Gerekli olduğunda dikkat odağını değiştirmektir.
Günlük yaşamda odaklanma sorunu yaşayan pek çok insan konsantrasyonun doğuştan gelen bir
yetenek olduğuna inanır. Ancak konu ile ilgili yapılan araştırmalar konsantrasyonun alıştırmalarla
öğrenilip geliştirilebilen bir beceri olduğunu göstermiştir.

Antrenmanlar fiziksel becerilerin gelişimi için olduğu kadar zihinsel becerilerin gelişimi için de
önemlidir. Sporcuların yarışma içi odaklanmalarını sağlamak için antrenmanlarda konsantras-
yon çalışmaları uygun şekilde planlanmalıdır. Unutulmamalıdır ki antrenmanlarda konsantras-
yon probleminin olması yarışma sırasında da olacağının önemli bir göstergesidir. Sporcuların
özellikle müsabakalarda geçmiş pozisyonu düşünmeleri anı yaşayamamalarına ve kendilerini
başarıya götürecek pek çok ipucunu kaçırmalarına neden olmaktadır. Özellikle uzayan müsaba-
kalarda gücün tükenmesiyle kendini gösteren yorgunluk hâli, kaybetme korkusu, seyirci baskısı
ve gürültü gibi konsantrasyonu bozucu etkenler antrenman sırasında canlandırılmalı, sporcu bu
etkenlere dayanıklı hâle getirilmelidir.
5.2. SPORTİF PERFORMANSI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Sporda performansı etkileyen faktörler başarıya ulaşmak, hedefleri yakalamak ya da mevcut
durumu korumak adına sporcuya açıklanmalıdır. Spor bilimciler günümüzde, performansı etkileyen
faktörleri iç ve dış faktörler olarak ikiye ayırmaktadırlar. İç faktörler kişinin kendisiyle ilgili durumları
Görsel 5.3: Hareketlerin yapılmasında konsantrasyon önemli bir unsurdur. incelerken dış faktörler kişinin kontrolü dışında gerçekleşen durumları ele almaktadır (Şekil 5.1).
İç Faktörler Dış Faktörler
Yeni bir hareketin veya kombine (birbiriyle bağlantılı) hareketlerin öğrenilmesinde, çalışılma-
sında ya da bir yarışma sırasında başarı elde edilmesinde yapılan işe odaklanma temel unsur-
lardan biri olarak kabul edilir (Görsel 5.3). Özellikle rakiplerin birbirine denk olduğu üst düzey Yükseklik
yarışmalarda konsantrasyonun anlık kaybedilmesi bile performans düşüklüğüne dolayısıyla ya-
rışmayı kaybetmeye neden olabilir. Fiziksel Yaş Nem
Uygunluk
Yapılan çalışmalar normal koşullar altında bireyin düşüncesini bir hedef üzerinde yaklaşık
5 saniye kadar tuttuğunu, günün 16 saati içinde 4000 farklı düşünce ile meşgul olduğunu Psikolojik Cinsiyet Sıcaklık
Etkenler
göstermektedir. Bu kadar yoğun düşünce bombardımanı altında olan bireyin bir işe odaklanması
Zemin Durumu
oldukça zordur. Bunu gerçekleştirebilen bireyler yaptıkları işte daha başarılı olurlar.
Antrenman
Branşlarında çok başarılı olan sporcuların, konsantre olabilme becerilerinin çok gelişmiş olduğu Düzeyi Beslenme Takım içindeki diğer bireylerin
yapılan testlerde tespit edilmiştir. Çevresel koşullar, yarışma içi ve dışı çeşitli durumlar ya da gösterdiği çaba
etkinlik ile ilgili olmayan herhangi bir düşünce konsantrasyon kaybına neden olabilir. “Başarısız Uyku Sağlık Kullanılan Malzemeler
insan yoktur, odaklanamayan insan vardır.” sözü başarı ve konsantrasyon arasındaki sıkı Düzeyi Durumu
ilişkiyi gözler önüne sermektedir. “Yaptığı işe konsantre olan her birey başarılı olur.” yargısı Yorgunluk Yapılan spor dalı ile ilgili çeşitli kurallar
ve güvenlik önlemleri
yanlıştır ama o işe konsantre olmamanın pek çok durumda başarısızlığın ana nedeni olduğu da
unutulmamalıdır. Ülkenin Spor Politikası
Şekil 5.1: Sportif performansı etkileyen iç ve dış faktörler

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 67 68 SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ
SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ