Page 23 - Biyoloji - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

10 BİYOLOJİ 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Kırmızı çiçekli zencefilin tohumlarından kırmızı ve sarı çiçekli zencefillerin oluşmasını nasıl açık-
larsınız?

Yönerge Aşağıdaki metinde verilen açıklamalara göre soruları cevaplandırınız.

Mercan Resifleri

Mercanlar, hem eşeyli hem de eşeysiz olarak üre-
3. Canlının dış görünüşüne çevrenin etkisini incelemek isteyen bir araştırmacı iki bitki üzerinde de- yebilir. Eşeysiz üreme, tomurcuklanma biçimin-
ney yapmak istiyor. Bitkilerden birini daha az suluyor. Daha az sulanan bitkinin daha kısa boylu de gerçekleşir ve daha çok yumuşak mercanlarda
olduğunu görüyor. Araştırmacının yaptığı bu kontrollü deneyde aşağıdaki bitkilerden hangisi ya da görülür. Mercanların her bir bireyine polip denir.
hangilerini kullanmalıdır? Cevabınızı gerekçesiyle belirtiniz. Milyonlarca polipin bir araya gelmesiyle mercan
kolonileri oluşur. Yeni polipler oluştukça eski po-
a) Bir zencefilin rizomlarından yetişmiş kırmızı çiçekli iki zencefil
lipler ölür, ancak ölenler altta kalarak iskelet biçi-
b) Bir zencefilin tohumlarından yetişmiş kırmızı çiçekli iki zencefil minde koloniye destek olur.
c) İki farklı zencefilin rizomlarından yetişmiş sarı çiçekli iki zencefil Mercanlarda eşeyli üreme ise mercanların yu-

ç) İki farklı zencefilin tohumlarından elde edilmiş sarı çiçekli iki zencefil murta ve spermlerini aynı anda suya bırakmasıyla
gerçekleşir. Yumurtaların döllenmesiyle ‘’Planu-
la’’ denilen larvalar oluşur. Larvalar, bir süre suda
yüzdükten sonra mercan adası ya da bir kayaya
Görsel: Mercan res er
tutunarak polip hâlinde gelişir.
Mercan resifleri denizlerin sığ yerlerinde, binlerce yıl boyunca sert mercanların birikmesiyle oluşur.
Resifler, kilometrelerce uzunlukta olabilir ve genellikle çok yavaş -yılda yaklaşık 1-2 cm büyür. Ancak
besin durumu, iklim koşulları gibi etkenler uygun olursa daha fazla büyüyebilir ve büyük adalar
oluşturabilir. Sert mercanlar; kalsiyum, magnezyum, karbonat gibi sert yapı oluşturabilecek maddeleri
çok miktarda salgılar. Bu maddeler zamanla birikerek büyümeye başlar ve bu yapılar kristalleşerek
kireç taşına dönüşür. Ölen her polip de altta kalarak büyük yapının oluşmasına katkı sağlar. Böylece
4. Rizomdan parçalar kesilerek toprağa dikilmesiyle elde edilen bu üreme şekli, hayvanlarda görülen binlerce yıl içinde resifler oluşur.
üreme şekillerinden hangilerine benzerlik göstermektedir. Cevabınızı gerekçesi ile belirtiniz.
Mercanların milyarlarcasının iskeleti ile oluşan mercan adaların en büyüğü Pasifik Okyanusu’nda yer
almaktadır. Bu adalar, özel yapıları ile ABD tarafından askeri üs olarak kullanılmaktadır. Çoğu nükleer
deneme burada yapılır.
bilimgenç.tübitak.gov.tr adresinden düzenlenmiştir. yunus.hacettepe.edu.tr adresinden düzenlenmiştir.

1. Mercanlarda tomurcuklanma ile üreme, neden eşeysiz üreme olarak kabul edilir? Cevabınızı en az
3 tane kanıt sunarak veriniz.

22
Hazırlayan: Ergün KARABULUT