Page 31 - Fizik - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 10 19

1. ÜNİTE > Elektrik ve Manyetizma Kazanım: 10.1.4.2. Dünya’nın manyetik alanının sonuçlarını açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi

Etkinlik İsmi MANYETİK KALKAN 25 dk.
Amacı Dünya etrafındaki manyetik alanın önemini günlük hayattan örneklerle açıklayabilme. Bireysel
Yönerge Aşağıdaki soruları ilgili metinle ilişkilendirerek cevaplandırınız.

Yerin 3 200 km altında, 5 700 °C’de çoğunluğu sıvı demirden oluşan ve magma adı verilen bir çekirdek
tabakası vardır. Dünya'nın manyetik alanının oluşmasına yönelik öne sürülen ve çok destek gören bir
teoriye göre Dünya’nın dönmesi sonucu bu sıvı demir hareket ederek bir elektrik akımı oluşturur. Olu-
şan akım sonucunda da Dünya’nın etrafında manyetik alan meydana gelir.

Güneş’teki patlamalar sonucunda oluşan Güneş rüzgârları, çoğunlukla elektron, proton ve alfa tanecik-
lerinden oluşan parçacık akımıdır. Güneş rüzgârlarının hızı saniyede 400-750 kilometre civarındadır.
Güneş rüzgârları da hareketli ve yüklü parçacıklardan oluştuğu için etraflarında manyetik alan oluştu-
rur. Dünya’yı saran manyetik alan ise Güneş’ten üzerine gelen bu yüklü taneciklerin oluşturduğu man-
yetik alanı iterek taneciklerin çoğunun daha atmosfere bile girmeden yönünü değiştirir ve Dünya’nın
etrafından geçmelerini sağlar. Bu sayede yüklü taneciklerin çoğunun yeryüzüne ulaşmasını engelleyerek
bir kalkan görevi yapar. Ancak çok yüksek hızlı Güneş rüzgârları, Dünya’nın manyetik alanını zorlar ve
yön değiştirmeyip kutup yakınlarındaki açık manyetik alan çizgileri boyunca ilerler. Bu rüzgârlardaki
yüklü parçacıklar atmosferdeki nitrojen ve oksijenle çarpışarak kutup ışıkları (aurora) adı verilen koz-
mik ışınlara dönüşür.

Dünya etrafındaki manyetik kalkan modeli Kutup ışıkları

1 4 milyar yıl önce manyetik alanını kaybeden Mars’ın değişim sürecini araştırınız. Dünya’nın etrafında-
ki manyetik alanın yaşanabilirlik ile ilişkisini kurup ulaştığınız sonucu gerekçeleriyle yazınız.

2 Mars’a atmosferini yeniden kazandırmak için yörüngesine MR cihazı yerleştirerek manyetik alan oluş-
turma imkânınız olsaydı kaç tane cihaz kullanmanız gerekirdi? Kısaca yazınız.

3 Günlük hayatta kullanılan pek çok teknolojik cihazda kuvvetli manyetik alanların sebep olabileceği
sorunların önüne nasıl geçilmiştir? Kısaca yazınız.

29