Page 117 - Tarih - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

56
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 10

6. ÜNİTE > Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı Kazanım 10.6.2: Osmanlı Devleti’nde merkezi otoriteyi güçlendirmeye yönelik düzenleme-
leri analiz eder.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Etkinlik İsmi OSMANLI EKİP LİDERİ: PADİŞAH 20 dk.
Amacı Osmanlı nasihatnâme ve siyasetnâme geleneğine ait örneklerden hareketle devlet idarecisinin sahip olması gere- Bireysel
ken vasıfları açıklayabilme.

Yönerge Verilen açıklamalardan yola çıkarak soruları cevaplayınız.
Kaynak A
II.MURAT’IN OĞLUNA VASİYETİ

“Ey oğul! Herhangi bir şeyin devamlı olarak kaba kuvvet, kılıç, kahra-
manlık ve ezici güç zoruyla meydana gelmesiyle; akıl, tedbir, sabır, ileri
görüşlülük, imtihan ve yorucu tecrübeler sonucu dilediğimiz şekilde
meydana gelmesi arasında büyük farklılıklar vardır.”

“Memleketin genel idaresinde, yani halkın iyi yönetiminde, halkı ida-
reye karşı itaat ettirmekte; akıl, ileri görüşlülük ve sağlam kanunların
sağladığı kolaylığın, silah gücünden ve kaba kuvvetten daha iyi, daha
faydalı olduğunu söylemiş bulunuyorsunuz.”
“Güçlü ve kuvvetli olmak iyidir. Fakat kuvvet aklın emrine verilmeli-
dir... Padişahlığın taşıdığı anlam biraz da bunların her ikisini de yerli
yerinde kullanabilmekle gerçekleşir.”
“Ey oğul! Bir an bile olsa sakın adaleti elinden bırakma. Çünkü Yüce
Allah âdildir. Bir bakıma sen O’nun yeryüzündeki temsilcisisin... O,
Görsel : II.Murat
sana kendi arzusuyla bazı üstünlükler vermiş ve seni kullarının başına
geçirmiştir.”
“Padişahlar elinde terazi tutmuş bir kimseye benzerler. Sen padişah olunca teraziyi doğru tutmanı
isterim. O zaman Yüce Allah da senin iyiliğini arzular.”
N. Yazıcı, 2008, s.6-8’den düzenlenmiştir.

Kaynak B

İDRİS-İ BİTLİSİ’DEN ÖĞÜTLER

‘’Padişahlar, kendi nefislerine ve halkına kerîm ve cömert olmalıdır. Nefsine düşkün sultanlar ayıp-
lanır. Bu da zulüm ve egoistliktir. Kendine cömert olmayan sultanlar da halkına karşı keremsiz olur.
Halkın iyi idaresi önemli bir iştir ve zarurettir. Böylece halkın sevgisi kazanılır ve memleket selamet
içinde kalır. Sultanın da saltanatı uzun ömürlü olur. Halkın nefretine maruz kalan hükümdarlar ise
payidar olamaz. Halkı gözetmenin en doğru yolu onlardan güçleri oranında malî vergi alınmasıdır.
Halktan aşırı talepte bulunmak ülkenin harap olmasına, onların da perişanlığına yol açar. Aşırı vergi
almakla halkı zayıflatmak sultanın gücünün azalmasına sebep olur. Bu da devleti zayıflaştırır, düşma-
nı ise güçlendirir. Halk, meyve veren ağaç gibidir. Ona ne kadar masraf yapılırsa karşılığı kat kat alınır.
Halkın ırz ve namusunu zedelemekten de sakınmalıdır. Zira ırza yapılan zulüm, aşırı vergi toplama
zulmünden daha şiddetlidir. Birinci zulümde teselli ve sabır mümkün olabilir ama ırz ve namusa ya-
pılan zulme tahammül olunamaz.’’

İdris-i Bitlisi, Kanun-ı Şehinşah’tan

117