Page 59 - Tarih - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

27
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 10

3. ÜNİTE > Devletleşme Sürecinde Savaşçılar Kazanım 10.3.2: Tımar sisteminin özelliklerini siyasi, sosyal ve ekonomik açılardan değerlendirir.
ve Askerler
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Kavrama Becerisi

Etkinlik İsmi TIMAR SİSTEMİ VE OSMANLI DEVLETİ 20 dk.
Amacı Osmanlı açısından tımar siteminin önemini açıklayabilme. Bireysel

Yönerge Aşağıda verilen metinleri okuyunuz. Soruları, bu metinleri göz önünde bulundurarak cevaplayınız.

Tımar Sistemi

Tımar, devlet görevlilerine hizmetleri karşılığında, belli bir bölgenin vergi toplama yetkisinin
devredilmesi anlamına gelmektedir. Tımar yoluyla kâtipler, dinî görevliler, kadılar vs. gibi sivil
görevlilere maaşları karşılığında gelir tahsisleri yapılmasına rağmen, genel uygulamada tımar
sistemin asıl amacının seferler için asker beslemek olduğu söylenebilir.
Tımar sisteminde tarım arazisi devlete aitti. Toprağı işleyen köylüler kiracı konumundaydı. Köy-
lü toprağın sadece tasarruf hakkına sahipti, toprağı satamaz veya bir başkasına devredemezdi.
Tımarı elinde tutan sipahinin toprak üzerinde kanunlarla tespit edilmiş bazı denetim hakları
vardı. Devlet ona toprak üzerindeki denetim haklarını, gelirini güvenceye alabilmesi için ver-
mişti. Sipahi; devletin toprak yasalarını uygular, boş toprakları sözleşmeyle ve peşin ödenen bir
kira, “tapu resmi” karşılığında talep eden köylünün tasarrufu altına verirdi. Köylü ise sürekli
işlemek ve zorunlu vergileri ödemeyi üstlenirdi. Toprağı üç yıl boyunca bir neden olmaksızın
boş bırakırsa, sipahi toprağı bir başkasına verebilirdi. Her sancağın kanunnamesi, köylünün
vermesi gereken vergi ve hizmetleri tek tek belirlenmişti. Sipahi bunlara yenilerini ekleyemezdi.
Kurallara aykırı hareket eden sipahi, tımarını yitirebilirdi.
Cahit Aydemir, Sema Yılmaz Genç, Ortaçağın Sosyoekonomik Düzeni: Feodalizm. (Metin düzenlenerek alınmıştır.)

Ortaçağın Sosyoekonomik Düzeni: Feodalizm

Feodalizm, sözcük anlamıyla toprağa dayalı düzen anlamına gelir. Tarihsel anlayışla feodalizm;
Orta Çağ’a karşılık gelen siyasal, ekonomik ve sosyal düzenin adıdır. En geniş tanımıyla Feo-
dalite, toprağın ve toprak üzerindeki egemenliğin parçalandığı üretim ve yönetim sistemidir.
Feodalizmin siyasal yönünde güçlü merkezî otorite görülmez. Devletlerin birliği yoktur. Çünkü
ülke değişik siyasal birimlere ayrılmıştır. Böylesi bir rejimde siyasal birimler arasında birliğin
sağlanması oldukça zordur, dolayısıyla merkezi otorite zayıftır. Feodalizmin ekonomik yönü
tarım etkinliğine ve en önemli mülkiyet olan toprağa dayanır. Dolayısıyla tarım da en önemli
faaliyettir. Feodalizmin sosyal yönünü, toprağı işleyen serf ile toprak sahibi senyör arasındaki
ilişki tayin eder. Senyör koruyandır. Serf korunandır. Toprağın işleyeni ile sahibi arasındaki bu
ilişki yönetilen, yöneten ilişkisidir. Bu eşitsizlik demektir. Sınıflı bir toplum yapısında sömürü-
len-sömüren ilişkisinin olduğunu göstermektedir.

Cahit Aydemir, Sema Yılmaz Genç, Ortaçağın Sosyoekonomik Düzeni: Feodalizm. (Metin düzenlenerek alınmıştır.)

59