Page 61 - Tarih - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

28
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 10

3. ÜNİTE > Devletleşme Sürecinde Savaşçılar Kazanım 10.3.2: Tımar sisteminin özelliklerini siyasi, sosyal ve ekonomik açılardan değerlendirir.
ve Askerler
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Kavrama Becerisi

Etkinlik İsmi TIMAR SİSTEMİ 20 dk.
Amacı Tımar sisteminin özelliklerini ve Osmanlı Devleti’ne etkilerini değerlendirebilme. Bireysel

Yönerge Aşağıda verilen metni okuyunuz. Soruları bu metni göz önünde bulundurarak cevaplayınız.
TIMAR SİSTEMİ Tımar, Selçuklu ikta sisteminin bir devamıdır. Bunun esası, miri yani devlet mül-
kiyeti altındaki toprakların yine birer devlet memuru olan ve maaşlarını tımar-
larının gelirlerinden bizzat alan sipahilerin gözetiminde, kullanım hakkına sahip
köylüler tarafından işletilmesidir. Osmanlı ekonomisi temelde ziraî bir ekonomi-
dir. Tımar sistemi ise ziraî ekonominin dolayısıyla Osmanlı ekonomisinin esası-
dır.
Bu sistem, teknolojik bir gelişme olmamasına rağmen, ülkedeki yüksek ziraî üre-
tim için gerekli ortamı sağlamıştır. Özellikle güvenlik ve ürüne sahip olma fak-
törleri, yüksek üretim için gerekli şartları hazırlamıştır.

KİM İŞLETİR? Tımar topraklarını işlemek hak ve görevine sahip olan reayanın idaresi, işletmeye
nezaret ve vergilerin tahsili sahib-i arz kabul edilen dirlik sahiplerine bırakılmış-
tı. Bu yetkinin ve sistemin denetlenmesi görevi kadılara aitti. Böylece özellikle
çoğu sipahi olan dirlik sahiplerinin toprak ve reaya üzerindeki yetkileri hukuk
çerçevesinde idi

NASIL BİR Dirlik sahipleri topraklarıyla orantılı miktarda asker (cebelü) ve “kapı halkı”
DÜZEN beslemek zorundaydılar. Tımar topraklarının devlet mülkü olmasından dolayı,
OLUŞTURUR? mirasa tabi olması, satılması, vakfedilmesi ve bağışlanması söz konusu değildi.
Bu hem sipahi hem de köylü için geçerlidir. Ancak toprak sipahinin ve köylünün
elinden keyfî olarak alınamazdı. Sistem içerisinde sipahilerin merkezî otoritenin
aleyhine olarak toprak ve mevki kazanmamaları ve ayrı bir toprak aristokrasisi
oluşturmamaları için bütün tedbirler alınmıştır. Sipahinin geçimini sağlayacak
genişlikte olan tımar toprağı ancak terfi ile büyüyebilir. Fakat alabildiğine geniş-
lemesi mümkün değildir.

İŞLEMESİNİ Toprağını bırakıp başka bir iş tutan köylünün sipahiye çiftbozan resmi adı altında
ÖNLEYENLERE bir senelik mahsulün karşılığını ödemesi gerekmektedir. Yine bu tür köylülerin
KARŞI NE aradan on yıl geçmemişse topraklarının başına getirilmeleri veya bulundukları
YAPILIR? yerlerde avarız hanesine kaydedilmeleri gerekiyordu. Yine toprağını üç yıl üst
üste boş bırakan köylünün elinden bu toprak mahkeme kararıyla alınır ve bir
başkasına verilirdi. Yine köylü toprağını bir başkasına devretmek isterse sipahi
devletin temsilcisi olarak yeni durumu onaylar ve toprağın yeni sahibine tapu-
sunu verirdi. Kanunnameler, sipahi ile köylülerin hak ve vazifelerini tespit etmiş
ve aralarındaki ilişkiler sık sık yapılan teftişlerle denetim altında tutulmuştur.
Köylünün sipahiden gelebilecek bir haksız muamele karşısında direnme hatta
kuvvetle karşı koyma hakkı meşru addedilmiştir. Yine sipahiyle anlaşmazlık hâ-
linde köylünün mahkemeyi reddetme hakkı vardı. Reayanın toprağında güvenlik
içerisinde çalışması esastı.
Ahmet Tabakoğlu, Klasik Dönemde Osmanlı Ekonomisi.
(Düzenlenerek alınmıştır.)

61