Page 69 - Tarih - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

33
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 10

4. ÜNİTE > Beylikten Devlete Osmanlı Kazanım 10.4.2: Osmanlı devlet idaresinin ilmiye, kalemiye ve seyfiye sınıflarının birlikteli-
Medeniyeti ğine dayalı yapısını analiz eder.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Kavrama Becerisi

Etkinlik İsmi OSMANLI MERKEZ TEŞKİLATI 20 dk.
Amacı Osmanlı devlet idaresinin birbirini tamamlayan seyfiye, ilmiye ve kalemiye sınıflarının yapısını açıklayabilme. Bireysel

Yönerge Aşağıda verilen metni ve görselleri dikkate alarak soruları cevaplayınız.

OSMANLI MERKEZ TEŞKİLATI
PADİŞAH

DİVAN-I HÜMAYUN

SEYFİYE İLMİYE KALEMİYE

DİVAN-I HÜMAYUN

Ehl-i örf mensubu olan vezir-i azam, padişah adına Divan-ı Hümayuna başkanlık yapmaktaydı.
Divan-ı Hümayunda görüşülerek alınan kararları padişaha sunar, onun emir ve onayını alırdı. Di-
van-ı Hümayunda ülkenin genel yönetimi ile ilgili doğrudan kararlar alındığı gibi taşrada çözüm-
lenmemiş konularda da son kararlar verilirdi. Ayrıca bir kimse, ilk başvurduğu mercide hakkını
alamadığı kanaatine vardığında Divan-ı Hümayuna başvurabilirdi. Divan, en üst mahkeme olarak
sorunu çözümlerdi. Devletin merkez yönetim ve karar organı olan ve aynı zamanda da en yüksek
mahkeme konumunda bulunan Divan-ı Hümayun’a Fatih dönemine kadar padişahlar bizzat baş-
kanlık yapmışlardı. Halk arasındaki anlaşmazlıkları çözmek ve hukukî davalara bakmak üzere yargı
yetkilerini ise kadılara devretmişlerdi.

SEYFİYE İLMİYE KALEMİYE

Divan-ı Hümayunda padişa- Padişahın yargı gücünü uygu- Devletin bürokrasi ve maliye iş-
hın yürütme (icrâ) yetkisini layanlara ise ehl-i ilim denirdi. leri, ehl-i kalem sınıfına mensup
üstlenmiş bulunan üyelere Divanda kazaskerlerce temsil olan nişancı ve defterdarların
ehl-i örf veya ehl-i seyf denir- edilen ve şeyhülislamın da arala- görev alanını oluştururdu.
di. Bunlar vezirlerdi ve kendi rında bulundu-
aralarında rütbece sıralanır- ğu ilmiye sınıfı
lardı. Padişahın vekili ve onun mensupları kaza
adına devleti yöneten birinci (yargı), tedris
vezire, vezir-i azam veya daha (öğretim) ve iftâ
sonraki dönemlerdeki ismiyle (fetva) görevleri-
sadrazam adı verilirdi. ni yerine getirir-
lerdi.
Görsel 1: Divan-ı Hümayun toplantısı

Abdüllatif Armağan, Klasik Dönemde Osmanlılarda Devlet Yönetim Anlayışına Dair Bazı Düşünceler.
(Metin düzenlenerek alınmıştır.)

69