Page 239 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 114

3.ÜNİTE > Şiir Kazanım A.1.10: Şair ile şiir arasındaki ilişkiyi değerlendirir.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Şiir, Şair ve Zihniyet 30 dk.
Amacı Eser ile sanatçı ve sanatçının yetiştiği dönem arasındaki ilişkiyi kavrayabilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

(…) Günümüz Türkçesi

Ola ma’nâda benim gibi husûsâ kâmil Mana konusunda özellikle benim kadar kâmil olan biri-
Ki olur anlamamak kadrimi noksân-ı felek nin kıymetini bilmemek feleğin eksikliği olur.

Tab’ım ol genc-i firâvân-ı güher-i ma’nâdır Tabiatım mana incisiyle dolup taşan öyle bir hazinedir
Ki tılısm olmuş ana ejder-i pîçân-ı felek ki feleğin kıvrım kıvrım ejderi onun tılsımı olmuştur.

Sözümün her biri bir gevher-i zî-kıymetdir Her bir sözüm öyle kıymetli bir mücevherdir ki feleğin tera-
Ki bahâsın çekemez keffe-yi mîzân-ı felek zisinin (terazi burcu) kefeleri onun değerini tartamaz.

Bikr-i fikrim o kadar şûh u dil-ârâdur kim Daha önce kimsenin dile getirmediği fikirlerim öyle bir
Reşk eder gamzesine Zühre-yi fettân-ı felek çekici ve gönül süsleyici güzeldir ki feleğin gönül çeken
Zühre’si (Venüs) onun yan bakışını kıskanır.
Suhânum âb-ı zülâl-i çemenistân-ı cihân Sözüm, dünya bahçesinin tatlı ve hoş içimli suyudur. Ta-
Tab’ım âteş-gede-yi sîne-yi sûzân-ı felek biatım feleğin yanan sinesinin kutsal ateş tapınağıdır.
Nef’î, Divan

1. Nef’î tarafından kaleme alınan yukarıdaki kasidenin fahriye bölümü ile şairin edebî kişiliği arasında
ne tür ilişkiler kurulabilir?

2.
Gök, gökyüzü ve evren anlamlarına gelen felek, Batlamyus’tan aktarılan eski astronomiye göre
dokuz kattan oluşmaktadır. Dünya’nın merkezde bulunduğu bu anlayışa göre diğer katlar Ay,
Merkür, Venüs, Güneş, Mars, Jüpiter, Satürn, sabit yıldızlar feleği ve burçlar feleği olarak sıralanır.
Eski astronomiye göre feleğin her bir katının kendine has özellikleri ve karakteri vardır. Bunların
dünya ve insanlar üzerinde etkileri bulunur. Örneğin, Zühre, çok güzel bir kadın olarak temsil
edilir. Eğlence, güzellik, aşk ve şarkı ile ilişkilendirilir. Zühre’nin etkisindeki burçlarda doğanla-
rın güzel, zarif ve duygusal olduklarına inanılır.

Feleğin, Nef’î’nin yaşadığı dönemin kültüründeki yerini göz önünde bulundurduğunuzda şairin
kendi şiiri ile feleğe ait unsurlar arasında ilişkiler kurmasının nedenleri ne olabilir?

237