Page 279 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 136

4. ÜNİTE > Destan/Efsane Kazanım A.2.4: Metindeki çatışmaları belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Yaratılış Destanı’nda Çatışma Unsurları 25 dk.

Amacı Metindeki çatışma unsurlarını belirleyebilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Yaratılış Destanı

Her şeyden önce su vardı. Yer, ay, gök, güneş yoktu. Sadece Tanrı Kayra Han (Kuday) vardı. O da ken-
di gibi birini yarattı ve ona “Kişi” dedi. İkisi de su üzerinde uçuyorlardı. O sırada Kişi, rüzgârı bulup
suyu dalgalandırdı ve Kayra Han’ın yüzüne su sıçrattı. Bunu yapınca da kendisinin Tanrı’dan güçlü
olduğunu sandı, daha yüksekte uçmak istedi. Ama uçamadı, suya düşüp dibe battı. Boğulmak üze-
reydi. “Bana yardım et!” diye bağırıp Kayra Han’dan yardım istedi. Tanrı Kayra Han izin verdi, Kişi su
yüzüne boğulmadan çıktı. Sonra Tanrı “Sağlam bir taş olsun!” dedi. Suyun dibinden bir taş yükseldi.
Kayra Han ile Kişi, bu taşın üzerine oturdular. Kayra Han, Kişi’ye “Suya dal, suyun dibinden toprak
çıkar!” diye buyruk verdi. Kişi, Tanrı’nın buyruğunu yerine getirdi. Suyun dibinden çıkardığı toprağı
Kayra Han’a götürdü. Kayra Han, Kişi’nin getirdiği toprağı suyun üzerine serperken “Yer olsun!” diye
buyurdu. Buyruk yerine geldi, yeryüzü yaratıldı. Kayra Han, yine Kişi’ye “Suya dal, suyun dibindeki
topraktan çıkar!” diye buyruk verdi. Kişi, suya daldığında bu kez “Kendim için de toprak alayım.” diye
düşündü. İki avucuna da toprak doldurdu, bir avucundakini Kayra Han’dan gizlemek için ağzına attı.
Amacı, kendine Kayra Han’dan gizli bir yer yaratmaktı. Avucundaki toprağı getirip Kayra Han’a uzattı.
Kayra Han, toprağı suyun üzerine serpip genişlemesini buyurdu. Kayra Han’ın suya serptiği toprak
gibi, Kişi’nin ağzındaki toprak da büyüyüp genişlemeye başladı. Kişi korktu, soluğu kesildi, öleyazdı.
Kaçmaya başladı. Ancak nereye kaçsa yanı başında Tanrı Kayra Han’ın varlığını hissediyordu. Ondan
kaçamıyordu. Çaresiz kaldı, Tanrı’ya yalvarmaya başladı. Kayra Han, Kişi’ye “Ağzındaki toprağı ne için
sakladın?” dedi. Kişi “Kendime yer yaratmak için saklamıştım.” diye cevap verdi. Kayra Han da “Öyley-
se at ağzından ve kurtul.” dedi. Kişi’nin ağzındaki toprak yere dökülünce tepeler ve dağlar oluştu. Kayra
Han bu olanlara çok kızdı ve “Artık sen günahlı oldun. Bana karşı geldin. Kötülük düşündün. Bundan
sonra sana uyanlar, senin gibi kötülük düşünenler senin gibi kötü kişi olacak. Bana uyanlar ise iyi ve
pak kişiler olacak, güneş ve aydınlık yüzü görecek. Bundan sonra senin adın Erlik olsun. Günahlarını
benden saklayanlar senin adamın olsun, günahlarını senden saklayanlar benim adamım olsun. Senin
suçundan kaçan, gelip bana kul olsun. Günahından gizlenen, gelip bana sığınsın!” dedi.
(…)
Prof. Dr. Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi I

1. Okuduğunuz metin, Altay Türklerine ait Yaratılış Destanı’nın giriş bölümünden alınmıştır. Metin-
deki olay örgüsü hangi çatışma üzerine kurulmuştur?

277