Page 331 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 162

4. ÜNİTE > Destan/Efsane Kazanım A.2.12: Metinde edebiyat, sanat ve fikir akımlarının/anlayışlarının yansımalarını değerlendirir.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Destanlarda Gerçeklik 35 dk.
Metni bağlı olduğu edebî dönem, akım, gelenek ve topluluk açısından değerlendirebilmek. Metin aracılığı ile
Amacı Bireysel
Türk milletine ait değerleri ve bu değerleri kaybetmeme mücadelesinde öne çıkan şahsiyetleri tanıyabilmek.
Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)
Bozkurt Destanı
Türklerin ilk atası, Batı Denizi’nin batı kıyılarında oturuyordu. Bunun halkı, Hunların bir bölümü idi ve
Aşine adını taşıyordu. Aşine boyu, komşu milletlerden biri tarafından baskınla yok edildi. Bunlardan
ancak bir oğlan sağ kaldı. Düşmanlar bu oğlana acıdılar. Onu öldürmediler; bir kamışlığa bıraktılar.
Düşman gidince bir dişi kurt bu çocuğa baktı. Onu iyi etti. Yiyecek getirip bu oğlanı besledi.
(…)
Düşman hanı, çocuğun sağ kaldığını duydu. Adamlarını gönderip onu öldürmek diledi. Asker geldi-
ği zaman kurdu gencin yanında gördü. Tehlikeyi sezen kurt, bir Tanrı yardımına uğramış gibi, genci
oradan alıp denizin doğusuna götürdü. Altay Dağları’nın ortasına getirdi. Her tarafı dağlarla çevrili bir
mağarada on çocuk doğurdu. Yine burada yeşilliklerle dolu geniş bir meydan vardı. On oğlan büyüyüp
evlendiler. Her birinden bir boy türedi. Bunlardan biri Aşine boyu idi. Aşine, bütün kardeşlerinin en
akıllısı olduğu için, Türkler’e hükümdar oldu. Soyunu unutmadığını göstermek için de çadırının kapısı
önüne, üzerinde kurt başı bulunan bir bayrak dikti. Birçok yıllardan sonra, Aşine kavmine Asençe de-
nilen biri hükümdar oldu. Yeni hakan, kavmini dağlık yerden çıkardı.
(…)
Bir boyun bir düşman boy tarafından yok edilip sadece bir çocuk bırakılması; çocuğun kurt tarafından
beslenmesi, Türk destanlarının en eski motiflerinden biridir. Milattan 119 yıl önce batı ülkelerini geze-
rek Çin imparatoruna rapor veren devlet adamı Çjan- Ken’in notlarında bu efsaneyi bütünleyen mühim
çizgiler vardır ki şöyle diyor:
“Hun ülkesinde bulunduğum zaman duydum ki Usun Hanı, Gunmo unvanını taşıyor. Gunmo’nun ba-
bası Hunların batısındaki bir ülkeye sahipti. Gunmo’nun babası bir savaşta Hunlar tarafından öldürül-
dü. Yeni doğmuş olan Gunmo’yu kırlara attılar. Kuşlar çocuğu sineklerden koruyor; bir dişi kurt sütüyle
besliyordu. Hun Hanı buna şaştı. Bu çocuğu Tanrı saydı. Onu kendi terbiyesine aldı, büyüttü. Babasının
ülkesini ona geri verdi.”
Nihat Sâmi Banarlı, Resimli Türk Edebiyat Tarihi

1. Okuduğunuz destanda hangi hayalî ve olağanüstü ögelere yer verilmiştir? Bu hayalî ve olağanüstü
ögelerin metinde kullanılması sizce anlatımı nasıl etkilemiştir? Düşüncelerinizi açıklayınız.

2. Okuduğunuz destanda Türk milletinin varlığını koruma mücadelesinde ön plana çıkan şahsiyet
kimdir? Sizce bu şahsiyet hangi özellikleri ile ön plana çıkmıştır? Nedenleri ile açıklayınız.

329