Page 59 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 26

1.ÜNİTE > Giriş Kazanım A.4.10: Metinde yazarın bakış açısını belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Öğretici Metinde Yazarın Bakış Açısı 25 dk.
Amacı Öğretici metinlerde yazarın konuya yönelik yaklaşımını belirleyerek bu yaklaşımı öyküleyici metinlerdeki bakış Bireysel
açısıyla karşılaştırarak kavrayabilmek.

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.
(Metin düzenlenmiştir.)

Çağdaş Türk Edebiyatı Üzerine
Çağdaş edebiyat, çağı yakalayan çağın imkânlarıyla konuşabilen edebiyattır. Unutulmamalıdır ki her
edebî dönem kendi döneminde ve şartlarında çağdaştır. Ancak bir edebiyat, çağın yeniliklerini takip
edemez ve kendi içinde gelişemezse değişme kaçınılmaz olur. Bu değişme önce insanda ve toplum-
da başlar. Bu nedenle 19. yüzyıl Türk edebiyatını, A. Hamdi Tanpınar, “Türk insanında başlayan
bir buhranın, yeni ufuklar ve değerler etrafında yavaş yavaş kurulan bir iç düzenin tarihi.’’ olarak
değerlendirir. Yenilenmeye ve Batı tarzını yakalamaya çalışan sanatkârlar için 1839 tarihi önemli
bir tarihtir. Tanzimat Fermanı’nın ilan edildiği bu tarih, öncelikle askerî alanda yapılmak istenen
düzenlemeleri içine alır. Zaten Tanzimat kelime olarak; tanzim etmek, düzenlemek demektir. Yeni
Türk edebiyatının Batılı manada olanı bu tarihte başlar. Kenan Akyüz Modern Türk Edebiyatının Ana
Çizgileri adlı eserinde bu dönemi şu sözlerle değerlendirir: “Tanzimat devrinde Batı edebiyatı demek,
Fransız edebiyatı demektir. Bütün türlerde ilk tanınan ve örnek alınan yazar ve şairler bu edebiyatın
temsilcileridir.” Tercümelerle başlayan yeni türleri tanıma gayreti, asıl ürünlerin verildiği tarih olan
1860 yılından sonra da devam edecektir. O hâlde 1839’dan 1860 yılına kadar olan dönem, daha çok
tercümeler yoluyla Batı’nın, özellikle Fransız edebiyatının eserlerinin tanındığı ve bu vesileyle yeni
türlerin edebiyatımıza girmeye başlandığı bir dönemdir.

Tanzimat’ın ilk nesli özellikle sosyal ve politik bir duyuş tarzını geliştirmiştir. Bunda içinde bulu-
nulan şartların büyük etkisi vardır. Şinasi, Namık Kemal ve Ziya Paşa’nın simgelediği Tanzimat’ın
ilk nesli, sosyal faydayı amaç edinmiştir. Bu nesil doğuya giden bir gemide Batı’ya yüzünü çevirmiş
bir yolcuya benzer. Yetişme şartları, aldığı eğitim tamamen Doğuluyken, onlar Batı’nın rüzgârlarına
kendilerini vermiş, belki de şartlar sebebiyle bunu yapmak zorunda kalmış bir nesildir.

Tanzimat’ın ikinci nesli ise daha çok günlük küçük hassasiyetlerin peşinde koşan romantik bir ne-
sildir. Günlük küçük şeyleri konu alan hassas yaratışlı bu nesil, ölüm karşısında tam bir teslimiyet
içindedir. Tabiat içinde olmaktan hoşlanırlar. Tabiatın bir ruhu olduğuna inanırlar. Tabiat şiirleri,
pastoral şiirler Hamit’in “Sahra”sıyla başlar. Bu dönem daha sonra gelecek olan Servet-i Fünun nes-
linin âdeta hazırlayıcısı gibidir.

(…)
Hacer Gülşen, Çağdaş Türk Edebiyatı Üzerine

1. Verilen metinde yazar konuyu nesnel mi yoksa öznel bir tavırla mı anlatmıştır? Metinden örneklerle
açıklayınız.

57