Page 623 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 304

8. ÜNİTE > Haber Metni Kazanım A.4.5: Metindeki anlatım biçimlerini, düşünceyi geliştirme yollarını ve bunların işlevlerini belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Mangalanın Düşündürdükleri 30 dk.
Haber metninde kullanılan anlatım biçimlerini, düşünceyi geliştirme yollarını ve bunların metne katkısını belir-
Amacı Bireysel
leyebilmek.
Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle aşağıdaki soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Tarihî zekâ ve strateji oyunu “mangala” UNESCO listesinde
Dünya Etnospor Kon-
federasyonu Yönetim
Kurulu Üyesi Nalcıoğlu,
“Mangala çok eski dö-
nemlere dayanan, Os-
manlı Dönemi’nde de
çok yaygın bir şekilde
oynanan, günümüzde de
yaygınlığını sürdüren bir
Türk zekâ ve strateji oyu-
nudur.” dedi.
Dünya Etnospor Kon-
federasyonu Yönetim
Kurulu Üyesi ve Hacı
Bayram Veli Üniversitesi
Geleneksel Sporları Araş-
tırma ve Uygulama Mer-
kezi Yöneticisi Dr. Zeynep Nalcıoğlu, Türk strateji ve zekâ oyunu “mangala”nın UNESCO listesine
kaydedildiğini bildirdi.
Nalcıoğlu, tarihi zekâ ve strateji oyunu olarak tanımlanan “mangala”nın insanlığın ortak mirası olarak
UNESCO listesine dâhil edilmesiyle ilgili açıklamalarda bulundu.
Mangala’nın bir Türk zekâ ve strateji oyunu olduğunu ifade eden Nalcıoğlu, “Mangala’nın temeli çok
eski dönemlere dayanıyor, hatta Şanlıurfa Göbeklitepe’de yapılan araştırmalarda orada da bir mangala
oyun alanına rastlandı. Hatta daha önce Gaziantep Müzesi’nde de mangala kayası adı verilen bir man-
gala düzeneği vardı. Mangala gerçekten çok eski dönemlere dayanan ama Osmanlı Dönemi’nde de çok
yaygın bir şekilde oynanan, günümüze kadar ulaşan, günümüzde de yaygınlığını sürdüren bir Türk
zekâ ve strateji oyunudur.” bilgisini verdi.
Zeynep Nalcıoğlu, mangalanın Türkiye’de hangi illerde daha çok oynandığına ilişkin de “Ülkemizde
çok yaygın bir şekilde pek çok yerde oynanıyor. Ancak farklı isimler alıyor. Şu anda listede genel bir ad
olarak ‘göçürme’ ismiyle yer aldı. Yani ‘mangala’ ve ‘göçürme’ adıyla kaydedildi. Çok yerde oynandığı
için de ‘hane’, ‘altı ev’, ‘kuyu’, ‘mele’ gibi pek çok farklı adı da var ‘mangala’nın. Anadolu’nun pek çok
yerinde farklı adlarla anılıyor.” dedi.
Birçok bölgede farklı isimlerle anıldığı için oynanış şekillerinin de buna bağlı olarak değiştiğini an-
latan Nalcıoğlu, “Genel oynanış şekli şu şekilde; iki kişi oynuyor, altışar olmak üzere 12 hane ya da
çukur adı verilen bölümler var ve oralara altışar taş konuyor, toplam 48 taş ile oynanıyor. Bu en yaygın
oynanışı, en çok taşı toplayan da oyunu kazanmış oluyor. İki grup şeklinde oynanabilen, daha fazla taş
sayısıyla oynanabilen çeşitleri de var.” diye konuştu.
(…)

“Kazakistan’da ‘dokuz kumalak’, Kırgızistan’da ‘tokuz korgool’ olarak biliniyor”
“(…) Bu oyunlar Kazakistan’da “dokuz kumalak”, Kırgızistan’da “tokuz korgool” olarak biliniyor, taş
sayıları ve çukur, hane sayıları farklılaşıyor ama temel sistem aynı. Taşları bir kuyudan bir kuyuya
‘göçürme’ yani taşıma ve hanede en çok taşı toplama. UNESCO’nun listesine zaten ortak dosya olarak
‘tokuz kumalak’, ‘tokuz korgool’ ve ‘mangala-göçürme’ adıyla kaydedildi.” (…)

621