Page 65 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 29

1.ÜNİTE > Giriş Kazanım A.4.11: Metinde fikrî, felsefi veya siyasi akım, gelenek veya anlayışların yansımalarını değerlendirir.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Dede Korkut Hikâyeleri ve Din 25 dk.
Amacı Edebiyat ve din etkileşimini belirleyebilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Dede Korkut Hikâyelerinde İslamî Unsurlar
Dede Korkut hikayeleri İslamî unsurlarla bezenmiş, İslamî düşünüş ve yaşayış biçimine göre şekil-
lenmiştir. On iki hikayenin tamamında İslami unsur yer almıştır. İnanç bakımından Oğuzlar Müs-
lüman’dır. Yaşadıkları çağ Hz. Muhammed’in yaşadığı çağdır. Beylerden Büğdüz Emen Hz. Muham-
med’i görüp sahabesi olmuştur. Savaş başlamadan beyler daima arı sudan abdest alır iki rekat namaz
kılar adı görklü Muhammed’e salavat getirirler. Bazılarının dini bilgisi zayıftır. Deli Dumrul Allah’ı
bilmesine rağmen ilmihal bilgilerini bilmediğinden Azrail ile mücadeleye kalkışır. Dede Korkut
Oğuzları, Müslümanlığa gönülden bağlıdırlar, Şamanlık töreleri de unutulmamıştır. Mutaassıp de-
ğildirler. İbadeti gönül hoşluğuyla yaparlar. Kur’an anne babaya uf bile demeyi yasaklıyor. Bu emri
Oğuzlar hayatlarına düstur ediniyorlar. Eskiden var olan anne baba saygısı İslam’la pekişiyor, İslam’la
hayatımıza giriyor. Dolayısıyla bu hikayeler, Oğuzların İslâmî kimlikle ortaya koyduğu kahramanlık
menkıbeleridir de denebilir. (Özsoy, 2006: 32)
(…)

Deli Dumrul, yiğitliğini kanıtlamak ister. Bunun için kuru dereye bir köprü yaptırır, geçenden otuz
geçmeyenden kırk akçe alır. Köprünün yakınında gürültü duyunca onların yanına gider. Müslüman
Oğuzlar ölünün ardından ağıt yakıyorlar ama ölüm karşısında isyan etmiyorlar. Dumrul vaziyeti
sorunca, anlatırlar: “… Vallah bey yiğit, Allah Taala’dan buyruk oldu, al kanatlı Azrail o yiğidin ca-
nını aldı. Deli Dumrul der: Bre Azrail dediğiniz ne kişidir ki adamın canını alıyor, Yâ Kadir Allah,
birliğin varlığın hakkı için Azrail’i benim gözüme göster, savaşayım, çekişeyim, mücadele edeyim,
güzel yiğidin canını kurtarayım, bir daha güzel yiğidin canını almasın dedi.” Dumrul elbette Azrail’i
biliyordur. Ama dinleyenlere Azrail’in can alma görevini Allah’ın emriyle yaptığını anlatmak, kav-
ratmak için böyle bir anlatım biçimi seçilmiştir. Ayrıca İslam diniyle yeni tanışan Oğuzlar arasında
dinin bütün unsurları yerleşmiş değildir.

Recep Şükrü Güngör, Dede Korkut Hikayelerinde İslamî Unsurlar

1. Din, edebiyattan faydalanabilir mi? Düşüncelerinizi açıklayınız.

63