Page 67 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 30

1.ÜNİTE > Giriş Kazanım A.4.11: Metinde fikrî, felsefi veya siyasi akım, gelenek veya anlayışların yansımalarını değerlendirir.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Tunyukuk ve Atatürk 35 dk.
Amacı Metindeki fikrî ve siyasi anlayışları belirleyerek farklı metinlerdeki anlayışları karşılaştırabilmek. Bireysel

1. Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.
(Metin düzenlenmiştir.)

Tunyukuk Yazıtı
Batı Yüzü

Bilge Tunyukuk, ben kendim, Çin yönetimi sırasında doğdum. Türk halkı (o zaman) Çin’e bağımlı
idi. Türk halkı, (kendi) hanını bulmayınca Çin’den ayrıldı; han sahibi oldu (fakat) hanını bırakıp Çin’e
yeniden bağımlı oldu. Tanrı şöyle demiş olmalı: “(Sana) han verdim, hanını bırakıp (yine) bağımlı
oldun.” (Türk halkı yeniden) bağımlı olduğu için Tanrı “Öl!” demiş olmalı. Türk halkı öldü, mahvol-
du, yok oldu. Türk Sir halkı(nın) ülkesinde boy kalmadı; dağda bayırda kalmış olanları toplanıp yedi
yüz (kişi) oldu. (Bu yedi yüz kişilik kuvvetin) iki bölüğü atlı idi, bir bölüğü yaya idi. Yedi yüz kişiyi
sevk eden üstleri “şad” idi. “Sözcüm ol!” dedi; sözcüsü ben idim, Bilge Tunyukuk. “(Bunu) kağan mı
yapayım?” dedim. Düşündüm: (İnsan) zayıf boğalarla semiz boğaları uzaktan bilmek zorunda kalsa
hangilerinin semiz boğa, hangilerinin zayıf boğa olduğunu bilmez imiş diye öylece düşündüm. On-
dan sonra. Tanrı akıl verdiği için (onu) ben kendim kağan yaptım.
(…)
(Bir şey) yufka iken (onu) delmek kolay imiş, ince olanı (da) kırmak kolay; yufka, kalın olursa (onu)
delmek zor imiş, ince yoğun olursa (onu) kırmak zor imiş. Doğuda Kıtay’dan, güneyde Çin’den, ba-
tıda batıdan, kuzeyde de Oğuzlar’dan gelecek iki üç bin (kadar) askerimiz var mı ne?” Böylece ricada
bulundum. Kağanım, (benim kendimin), Bilge Tunyukuk’un arz ettiğim ricamı dinlemek lutfunda
bulundu. “(Orduyu) gönlünce sevk et!” dedi. Kök Öng (ırmağı)nı geçerek (orduyu) Ötüken Dağlarına
doğru sevk ettim. İngek Gölcüğü ile Tola (ırmağın)dan Oğuzlar (üzerimize) geldi.

Ordusu (altı bin kişilik) imiş. Biz iki bin (kişi) idik. Savaştık. Tanrı buyurdu, (Oğuzları) bozguna uğ-
rattık; ırmağa düştüler. Bozguna uğrayanları da yollarda ölüp kaldılar. Ondan sonra Oğuzların hepsi
geldi, (boyun eğdi).

(…)
Talat Tekin, Tunyukuk Yazıtı

1. Metinde anlatılan sorunları çözen kimdir? Sorunları nasıl çözmüştür?

2. Metindeki siyasi anlayış nedir? Açıklayınız.

3. Metinde anlatılan dönemin sosyal, siyasi ve düşünsel anlayışı ile ilgili çıkarımlarda bulununuz.

65