Page 73 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 33

1.ÜNİTE > Giriş Kazanım A.4.12: Metni yorumlar.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Müşterek Medeniyet 15 dk.
Amacı Dinin edebiyat üzerindeki etkisini belirleyebilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.
(Metin düzenlenmiştir.)

İslami Edebiyat
İslam medeniyeti, her hususta olduğu gibi zevk ve edebiyat hususunda da kendi bünyesine aldığı
milletler üzerinde etkili oldu. İslamiyet’ten önce etnik birtakım özelliklere sahip olan Arap edebiyatı,
Sasaniler Dönemi’ndeki İran edebiyatı, İslamiyet öncesi Türk edebiyatı birbirinden büyük farklılık-
larla ayrılıyordu. İslamiyet’ten sonra, Arap edebiyatı başka medeniyetlerle etkileşime girerek eski çöl
edebiyatından farklı bir hâle gelmişti. Arap istilasından yüzyıllar sonra ortaya çıkan İslami İran ede-
biyatı da birçok bakımdan İslami Arap edebiyatına benzedi. Türkler İslamiyet’e tamamıyla girdikleri
zaman Araplar ile İranlıların ortak ürünü olan klasik bir edebiyat ve ona bağlı birtakım genel ede-
biyat kuralları Türk edebiyatına yerleşmişti. Dilde, vezinde, edebî şekil ve türlerde, hayat, kâinat ve
güzellik anlayışında ortak ve değişmez birtakım ilkeler vardı ki onların dışına çıkmak mümkün de-
ğildi. Araplarla İranlıların özellikleri birbirinden çok farklı olduğu için bütün bu ortak ve değişmez
kurallara rağmen her iki edebiyatın kendine has özelliklerini ve oluşturulmalarındaki farkı görmek
gayet kolaydır. Fakat medeniyetin bütün unsurlarında olduğu gibi edebiyatta da bu etnik farklara
rağmen İslam medeniyetinin ortak özelliklerini görmemek mümkün değildir. İslam ümmetinin or-
tak verimi olan bu medeniyet, edebiyatta da birtakım ortak ve genel kalıplar meydana getirmişti. Bu
medeniyetin etkisine giren her millet, kendi kültürünü ve geleneğini ne kadar korursa korusun ruh
ve duygularını o kalıplar içinde dile getirmek zorunda kalacaktı. Sadece Türkler değil, İslamiyet et-
kisine giren diğer milletler de (mesela Hintliler) İslami edebiyat kurallarına ve kalıplarına özen gös-
termek zorunda kalmışlardır. Bu bakımdan İslami edebiyatı klasik bir edebiyat saymak zorundayız.

M. Fuad Köprülü, Türk Edebiyatı Tarihi

1. Metnin ana düşüncesini belirleyiniz. Yazarın ana düşüncesini desteklemek için sunduğu deliller sizi
ikna etti mi? Nedeniyle yazınız.

2. İslami edebiyat dendiğinde aklınıza neler geldiğini yazınız.

71