Page 287 - FİZİK 11 - BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK KİTABI

? n
? bu sembolü
bulamadım
?
ilustratorde
? n
? bu sembolü
bulamadım
?
ilustratorde
? n
? bu sembolü
Reosta
bulamadım
?
ilustratorde
? n
I
I
? bu sembolü
Reosta
bulamadım
?
ilustratorde
I
I
I
I
I I I Reosta I I I I I I I I Reosta
I I
I I
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü I FİZİK 11
I
CEVAP ANAHTARLARI
3. Elektrik alan yokken lastik topun ivmesi 10 m/s olur. Etkinlik No.: 90
2
2
Levhalar arası uzaklık 2d iken lastik topun ivmesi 8 m/s dir. Bu 1. Yönerge:
I
durumda G/5 büyüklüğünde bir elektriksel kuvvet etki etmiştir. Ata’m Marşı’nın ilk dört notası “Fa, La, Do, La” notalarıdır. Ens-
Levhalar arası uzaklık d iken lastik topun ivmesi 6 m/s dir. Bu trümandaki parçacıklar, her bir bölümde sırasıyla bu notaların
2
I
durumda G/2 5 büyüklüğünde bir elektriksel kuvvet etki etmiş- olduğu levhalara çarpmalıdır.
tir. 2. Yönerge:
2
Levhalar arası uzaklık d/2 iken lastik topun ivmesi 2 m/s dir. Bu Birinci bölümde ilk nota olan “Fa” notası çalınacaktır. Buna
I
I
durumda G/54 büyüklüğünde bir elektriksel kuvvet etki etmiş- göre parçacığın izleyeceği yörünge “Fa” notasına ait levha-
tir. Uzaklık ile elektrik alan ters orantılıdır. ya doğru olmalıdır. Bu yörüngenin izlenmesini sağlayacak
Zamanın durması lastik topun havada asılı kalması demektir. Bu mümkün olan ihtimaller aşağıda açıklanmıştır. Öğrencilerin
I
I
I
durumda lastik topa etki eden elektriksel kuvvet ile lastik topun yazdığı cevaplar seçtiği ihtimallerden birine göre değişkenlik
I
I
ağırlığı sayısal olarak eşit olmalıdır. Ters oran kurulursa gösterebilir.
I
2d → G / 5 I I Levhanın yük işaretleri şekildeki gibi ise elekt-
x → G I rik alan “-y” yönündedir. Bu durumda yükün
2d . G / 5 = x . G I I +q
işaretine bağlı olarak dört durum oluşabilir:
x = 2d / 5 levhalar arası uzaklık 2d / 5 olmalıdır. Parçacık yükü pozitif ise şekilde elektrik ala-
I
I I Fe
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 11 na dik olarak girdiğinden parçacığa etki eden
I
Ders Kitabı, Sayfa 288 - 290. elektriksel kuvvet büyüklüğü (Fe) ve parça-
I
Etkinlik No.: 89 I I I cığın ağırlığının değeri (mg) olmak üzere iki
I kuvvet de “-y” yönünde olup net kuvvet Fnet = Fe + mg büyük-
1. I lüğündedir. Tüm kuvvetler ve elektrik alan yönü şekilde göste-
rilmiştir.
10° 19° 27° Parçacık yükü negatif ise elektriksel kuvvet şekildekinin tersi
E + 2 E - E 3 - yönde yani “+y” yönünde olur. Parçacığın şekildeki yörüngeyi
+ - + - + + - - izlemesi için mg > Fe olmalıdır. Fnet = mg - Fe büyüklüğünde
+
+ F - I + 2 F I - - I + + + + F3 - - - olur.
+ - + + I - - + + + - - - Parçacık yüksüz ise bir ağırlığı olmalı ve yine “Fa” notasına gide-
cek şekilde benzer bir yörünge izlemelidir.
d d I I d
I Parçacığın ağırlığı ihmal ediliyorsa yörüngenin izlenmesi için
I
V 2V 3V parçacığın yükü pozitif olmalıdır. Kum havuzu
Cisimler negatif yüklüdür. Üreteçten dolayı soldaki plaka (+) Levhanın yük işaretleri şekildeki gibi ise elektrik alan “+y” yö-
I
yükle, sağdaki plaka ise (-) yük ile yüklenir. Bu nedenle levhalar nündedir. Bu durumda yüke bağlı olarak dört durum oluşabilir:
arasında bir elektrik alan meydana gelir. Cisme elektrik alan ile Parçacık yükü pozitif ise şekildeki elektrik alana
zıt yönlü bir kuvvet etki ettiği için cismin yükü (-) olmalıdır. dik olarak girdiğinden parçacığa etki eden elekt-
I
I riksel kuvvet +y yönünde, parçacığın ağırlığı “-y”
+q yönünde olur. Parçacığın şekildeki yörüngeyi iz-
I I Fe
2. I lemesi içn mg > Fe olmalıdır. Net kuvvet büyük-
I lüğü Fnet = mg - Fe kadardır. Tüm kuvvetler ve
27° elektrik alan yönü şekilde gösterilmiştir.
10° I 19°
E 2E - + 3E - Parçacık yükü negatif ise parçacığa etki eden elektriksel kuvvet
+ - + + - + + + - - - “-y” yönünde olur. F net = Fe + mg büyüklüğünde olur.
+ - + + - - + + - - Parçacık yüksüz ise ağırlığı olmalı ve yine “Fa” notasına gidecek
+ - + -
+ - + - + + - - şekilde benzer bir yörünge izlemelidir.
d d d Parçacığın ağırlığı ihmal ediliyorsa yörüngenin izlenmesi için
parçacığın yükü negatif olmalıdır.
V 2V 3V
Cisim pozitif yüklü olsaydı bu durumda cisme etki eden kuvve- 3. Yönerge:
tin büyüklüğü değişmez ama yönü değişirdi. Cisme sağ tarafa 1. İkinci bölümde çalınması gereken nota “La”
doğru bir kuvvet etki edecektir. Denge durumunda cismin dü- notasıdır. Parçacık pozitif yüklü ise bu yö-
şey ile yaptığı açılar aynı kalırdı. rüngeyi izleyebilmesi için levhaların işaretleri
+q Kum havuzu
ve elektrik alan yönü şekildeki gibi olmalıdır.
3. Düzenekler arasındaki tek fark bağlanan üreteçlerin potansiyel Parçacığın ağırlığı ve elektriksel kuvvetin bi-
Fe
farkıdır. Levhaların uçları arasına uygulanan potansiyel farkı leşkesi yönünde hareket eder. Parçacık serbest
arttıkça açının büyümesi, yüklere uygulanan elektriksel kuvvetin bırakıldığından ilk hızı yoktur. Bu nedenle
arttığı anlamına gelir. F = . q E ifadesine dayanarak kuvvet arttı- parçacığın ağırlığı ihmal edilirse elektriksel
ğına göre levhalar arasındaki elektriksel alan da artmış olmalıdır. kuvvet nedeniyle +x yönünde hareket eder ve nota yine çalınır.
Gerilim ile elektrik alan arasında doğru orantı vardır. 2. Üçüncü bölümde çalınması gereken nota “Do”
4. Cisimler hareket ettirildiklerinde açının değişmemesi yüklere notasıdır. Buna göre parçacık negatif yüklü ise
etki eden elektriksel kuvvetin değişmediğini ifade eder. Bu da istenen yörüngeyi izlemesi için elektriksel kuv-
+q
F = . q E ifadesine göre elektrik alanın sabit olduğunu gösterir. vet değeri parçacığın ağırlığından büyük olma-
Fe lıdır. Parçacığın ağırlığı ihmal edilirse elektrik-
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bk. MEB Ortaöğretim Fizik 11 sel kuvvet nedeniyle benzer bir yörünge izler
Ders Kitabı, Sayfa 288-292. ve nota yine çalınır.
285
Kum havuzu
Kum havuzu