Page 62 - Tarih 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 11 29

4.ÜNİTE > Devrimler Çağında Değişen Devlet-Toplum İlişkileri
Kazanım 11.4.3: Ulus devletleşme ve endüstrileşme süreçlerinin sosyal hayata yansımalarını analiz eder.
ç) Avrupa devletleriyle girilen siyasi ve askerî rekabet çerçevesinde açılan kurumlara (Hendesehane ve Mühendishaneler, Mekteb-i Harbiye, Tıbbiye,
Mülkiye ve diğer meslek okulları) ve II. Mahmud Dönemi’nden itibaren zorunlu örgün eğitimin başlatılmasına değinilir.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi
Etkinlik İsmi EĞİTİM SEFERBERLİĞİ 20 dk.
Amacı Eğitim kurumları ve politikalarının siyasi ve sosyal hayattaki önemini değerlendirebilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki soruları metni dikkate alarak cevaplayınız.

EĞİTİMDE MODERNLEŞME
Osmanlı Devleti’nde Lale Devri’nden itibaren çeşitli Avrupa başkentlerine gönderilen elçiler va-
sıtasıyla buralardaki özellikle medeniyet ve maarifle ilgili hususlar tespit edilerek, uygulanması
mümkün olanlar hayata geçirilmeye çalışılmıştır. I. Mahmud, III. Mustafa, I. Abdülhamid ve
III. Selim dönemlerinde Batı ile ilişkiler geliştirilmiştir. Bu bağlamda Mühendishane-i Bahr-i
Hümâyûn (Deniz Harp Okulu), Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn (Kara Harp Okulu), Askerî
Tıbbiye ve Harbiye Mektebi’nin açılışları gerçekleşmiştir.
Tanzimat Fermanı’nın ilanı akabinde “Osmanlılık” ideali gündeme gelmiş ve bir “Osmanlı insan
tipi” yaratmak için eğitimden faydalanmak yoluna gidilmiştir. Askerî okullar, sivil okullar, mes-
lek okulları, teknik okullar ve öğretmenlik okullarının büyük gelişme gösterdiği bu dönemde,
yabancılar ve azınlıklar da Tanzimat ve Islahat fermanlarının kendilerine tanıdığı özgürlükler-
den yararlanarak eğitimde önemli mesafeler almışlardır. Aynı zamanda eğitim ve öğretim, bir
bilim olarak görülmeye başlanmış, okul ve sınıf ortamının düzenlenmesine, yeni ders araç ve
gereçlerinin kullanılmasına ve yeni öğretim yöntemlerinin denenmesine çalışılmıştır.
II. Abdülhamid Dönemi eğitim tarihi açısından önemli bir dönüm noktası olmuştur. “Osmanlı-
lık” idealine bağlı, dindar, itaatkâr ve devletine ve padişaha sadık insan tipi yetiştirilmeye çalışılan
bu dönemde, anayasaya eğitimle ilgili maddeler konmuştur. Ülkede bulunan çeşitli kesimlerin
din ve inançlarıyla ilgili eğitim usullerine karışılmaması hükme bağlanmıştır. Birçok meslek ve
sanat okulu açılmış, özel eğitim gelişme göstermiş, genel eğitim ve okullar yaygınlaşmış, kızların
ortaöğretim düzeyinde eğitiminde gelişme sağlanmış, eğitim sorunları ve akımları tartışılmış,
kızlar için ilk kez bir lise ile bir yükseköğretim kurumu açılmış, ilk resmî anaokulları açılmış,
medreselerin ıslahı fikirleri gündeme gelmiştir.

Ünal, U.(2014). Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı Eğitiminde Modernleşme. İstanbul: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi
Daire Başkanlığı Yayınları. (s. 3-4’ten düzenlenmiştir.)

1. “Osmanlılık” idealinin amacına dair neler söylenebilir?

61