Page 66 - Tarih 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 11 31

4.ÜNİTE > Devrimler Çağında Değişen Devlet-Toplum İlişkileri
Kazanım 11.4.4: Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı ve Kanun-ı Esasi’nin içeriklerini küresel ve yerel siyasi şartlar bağlamında değerlendirir.
c) Osmanlı Devleti’nin dağılmasını önlemeye yönelik Üç Tarz-ı Siyaset olarak bilinen fikir akımları ile bu fikir akımlarının; merkezî idarenin ve
düşünce adamlarının siyasi ve toplumsal birliği koruma çabaları olduğu üzerinde durulur.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi
Etkinlik İsmi OSMANLI DEVLETİ’NİN DAĞILMASINI ÖNLEMEYE YÖNELİK ÜÇ TARZ-I SİYASET 20 dk.

Amacı Osmanlı Devleti’nin dağılmasını önlemeye yönelik fikir akımlarının siyasi ve toplumsal birliği koruma çabaları Bireysel
olduğunu değerlendirebilme.

Yönerge Aşağıdaki soruları metinleri dikkate alarak cevaplayınız.

Osmanlı Devleti’nde Batı’dan etkilenerek güç kazanma ve ilerleme isteği belirince, tasavvur edi-
len üç siyasi yol takip edildi. Bunlardan ilki, Osmanlı hükûmetine bağlı çeşitli milletleri temsil
ederek ve birleştirerek bir Osmanlı milleti vücuda getirmektir. İkincisi, hilafet hakkının Osmanlı
hükümdarlarında olmasından faydalanarak bütün İslam unsurlarını siyaseten birleştirmektir.
Üçüncüsü ise ırk birliğine dayanan siyasi bir Türk milleti oluşturmaktır.
Osmanlı milleti meydana getirilmesindeki asıl amaç Müslüman ve Müslüman olmayan diğer
unsurlara aynı siyasi hakların tanıması ve vazifelerin yüklemesidir. Böylece farklı unsurlar ara-
sında eşitlik, düşünce ve din özgürlüğü sağlanarak ortak vatanla birleşmiş yeni bir Osmanlı mil-
leti meydana gelecekti. Ancak bu siyasetin başarısızlıkla sonuçlanması üzerine bu anlayışın yeri-
ni İslamiyet politikası aldı. Sultan II. Abdülhamid de bu siyaseti uygulamaya çalıştı. Bu siyaset
gerek Osmanlı ülkelerinde gerekse Osmanlı toprakları dışında yaşayan tüm Müslümanları, “din
ve millet birdir” kaidesine uyarak birleştirmeyi amaçlamıştır. Bu, bir yönüyle Osmanlı Devleti
sakinleri arasında ayrışmaları ve farklılaşmaları davet edecekti.
Osmanlıcılık ve İslamcılık siyasetinin Osmanlı topraklarında uygulama alanı bulamamasından
sonra Türkçülük akımı siyasi bir nitelik kazanmıştır. Bu akım hem Osmanlı topraklarında hem
de Osmanlı toprakları dışında Asya kıtasının büyük bir kısmına ve Avrupa’nın doğusuna yayıl-
mış bulunan Türkleri birleştirme düşüncesidir. Böylece Osmanlı Devleti diğer büyük milliyetler
arasında varlığını muhafaza edebilecektir. Türklerin böyle büyük bir siyasi milliyet teşkil eyleme-
lerinde en mühim rolü Osmanlı Devleti oynayacaktı.

Akçura, Y. (1976). Üç Tarz-ı Siyaset. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
(s.19-33’ten düzenlenmiştir.)

1. Osmanlı Devleti’nde söz konusu üç düşünce tarzının ortaya çıkmasında etkili olan sebepler neler
olabilir?

65