Page 199 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 97

4.ÜNİTE > Makale Kazanım A.4.4: Metnin ana düşüncesi ve yardımcı düşüncelerini belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Kitap mı, Tablet mi? 25 dk.
Amacı Makaledeki ana düşünceyi ve yardımcı düşünceleri tespit edebilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Kâğıt Mı? Ekran Mı?

Bilgisayardan sonra tablet kullanımının da yaygınlaşmasıyla birlikte kâğıt ve ekran üzerine tartış-
malar da giderek arttı. Kimileri kâğıdı eline almanın ayrı bir tadı olduğunu belirtirken kimileri de
ekran üzerinden okuyup yazmanın daha kullanışlı olduğunu belirtiyor. Ancak tartışmalar yalnızca
kullanım pratikleriyle sınırlı değil. Son yıllarda yapılan araştırmalar kâğıt ve ekran karşılaştırması
konusunda kullanıcılara önemli fikirler veriyor.

Örneğin birkaç yıl önce yapılan bir çalışma, insanların aynı metni ekrandan okuduklarında kâğıttan
okudukları zaman hatırladıklarından daha az hatırladığını ortaya çıkarmış.

(…)
2013’te yayımlanan bir başka çalışmada ise Norveç’te 10. sınıfta okuyan 72 öğrenciye, okudukları
metni kavrama becerilerini ölçmek için çoktan seçmeli ve kısa yanıtlar gerektiren sorulardan oluşan
testler uygulanmış. Bu kapsamda bir okuma parçası öğrencilerin bir bölümüne kâğıt üzerinde veri-
lirken geri kalanlara ekran üzerinde pdf biçiminde gösterilmiş. Testler sonucunda, parçayı kâğıttan
okuyan öğrencilerin metni kavrama konusunda daha başarılı olduğu görülmüş. Başka bir çalışmada
ise araştırmacılar acıklı bir öyküyü kâğıttan okuyanların aynı öyküyü tabletten okuyanlara göre daha
fazla empati kurduğunu, metne daha iyi nüfuz ettiğini ortaya çıkarmış.
(…)

Elbette bir de mavi ışık konusu var. Tabletler, akıllı telefonlar ve bilgisayarlar dalga boyu kısa -dola-
yısıyla yüksek enerjili- mavi/mor renkli zararlı ışık yayar. Bu sayede dışarıda, güneşin altında dahi
bu cihazların ekranlarındaki yazıları ve resimleri rahatlıkla görebiliriz. Ancak gündüzleri büyük bir
kolaylık sağladığını düşündüğümüz bu parlak mavi/mor ışık geceleri beynimizin kimyasına olumsuz
etki eder. Gün ışığından çok daha fazla parlak mavi ışık içeren bu ekranlar bizi yanıltarak hâlâ gün-
düz olduğunu düşünmemize neden olur. Bu da uyumamıza yardımcı olan melatonin hormonunun
salgılanmasını engeller. Bu yapay ışık uyku düzenimizi bozmakla kalmaz, aynı zamanda vücudu-
muzun sirkadiyen ritim olarak da bilinen biyolojik saatini de etkiler. Sirkadiyen ritim sindirimden
vücut sıcaklığına, hücre onarımından bağışıklık sistemi aktivitesine kadar günün 24 saatlik döngüsü
içindeki tüm fizyolojik işlevlerin belirli bir tempoda düzenlenmesi demektir. Sirkadiyen ritmin bo-
zulması ise ileriki yıllarda kanser, diyabet, kalp rahatsızlığı gibi ciddi hastalıkların ortaya çıkmasına
neden olabilir. Bu nedenle uzmanlar özellikle yatmadan önce bu tür cihazların kullanılmaması ge-
rektiğini söylüyor. Kullanılması gereken durumlarda ise en azından cihazlara kısa dalga boyundaki
ışığı engelleyen filtre uygulamalarının yüklenmesini öneriyorlar.
Elbette ekran üzerinden okumanın da ayrı avantajları var. Seyahate çıktığınızda kitaplarınızı ve der-
gilerinizi yanınızda taşımak yerine yüzlercesini tek bir cihazın içine atabiliyor ve istediğiniz zaman,
istediğiniz yerde, birini seçip okuyabiliyorsunuz. Bir sözcüğü aramak istediğinizde sayfaları karıştır-
manıza gerek kalmadan tek tuşla aradığınızı bulabiliyorsunuz. Metinlere iliştirilen grafikleri, fotoğ-
rafları kâğıt üzerinde olacağından çok daha kaliteli görebiliyor, istediğiniz kadar büyütebiliyorsunuz.
Tüm bunların yanı sıra etkileşimli uygulamaları da ekranda çalıştırma imkânınız oluyor.

197