Page 295 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 145

5.ÜNİTE > Sohbet ve Fıkra Kazanım A.4.13: Yazar ve metin arasındaki ilişkiyi değerlendirir.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Edip Cansever ve Şiirleri 20 dk.
Amacı Yazar ve metin arasındaki ilişkiyi değerlendirebilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Bir Doğa Vatandaşı: Edip Cansever
Bakmalar Denizi

Edip Cansever’in 1954 yılında yayımlanan Dirlik Düzenlik adlı kitabını bugün yeniden gözden ge-
çirdiğimizde iki önemli nokta dikkatimizi çekiyor. Bir kere, Cansever’in o günlerde girişilen “şiiri
topluma mal etme” çabası içinde bile şiirin onurunu koruduğunu görüyoruz ki, genç bir şair için
çok önemli bir özellik bu; sonra, Cansever’de bugün daha bilinçli hale gelen öze ve anlatıma ilişkin
özelliklere rastlıyoruz. Bunların yanı sıra o dönemin ortaklaşa şiir beğenisinden, ortaklaşa şiir anla-
yışından da etkiler taşıyor kitap. Şiirler genellikle Alilerin, Zurnacı Mehmetlerin, Akça Kızların çev-
resinde dönüyor; kahvelere, mesire yerlerine gidiliyor; serin, ahşap evlerde cezveler ateşe sürülüyor;
çamaşırlar mis gibi kokuyor; toplumun sömürgenleri de yeriliyor bol bol. Şiirlerde günlük konuşma-
nın izleri göze çarpıyor: fıldırfış, alıştım pisipisine, tüh, vah vah vb.
Acaba Cansever’in ayırıcı özellikleri neler? Bu soruya verilecek ilk karşılık şu: Cansever kendi eliyle
yerine yerleştirdiği doğanın (“İsterim her şeyi ‘ben’ koymalı dünyaya”) çok sesli ve ancak akılla görü-
len, daha doğrusu diyalektik açıdan ve insan değerleri açısından bakılınca daha bir tadına varılan in-
celiklerini o dönemde eşine az rastlanır bir ustalıkla ele almış. Sıradan şeyleri anlatırken bile şiirden
tamtamına kopmuyor, “Masa da Masaymış Ha”da kesin bir yükselti kazandırdığı şiiri sık sık buluyor:
Dedim ya inanmadım kendime
Baktım bir yığın insan
Bir telaş gökyüzünde
Kuş kayıp sonsuzluktan

Yalnız Dirlik Düzenlik’te ve onu izleyen Yerçekimli Karanfil’de Edip Cansever doğanın içinde insan’ı
birim olarak alma eğiliminde. Eşyaya can katsa bile insanı eşyalaştırmaya yanaşmıyor pek. Eşya, do-
ğanın içinde ve insanın karşısındaki yerini alırken birtakım özellikler yükleniyor:
İskemle kendini saklar -böyle şaka olmaz-
Ansızın görünmek için yapar bunu
Bakarız odanın güttüğü birşeydir iskemle

(…)
Papirüs, Sayı 2, Temmuz 1966
Tomris Uyar, Bir Doğa Vatandaşı: Edip Cansever

1. Okuduğunuz metinde Tomris Uyar, Edip Cansever’in şiir kitaplarını ve şiir anlayışını değerlendir-
mektedir. Edip Cansever’in şiir anlayışını kendisinden öğrenmek ister miydiniz? Neden?

293