Page 176 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 83

3. ÜNİTE > Bitki Biyolojisi Kazanım 12.3.3.2. Çiçekli bitkilerde döllenmeyi, tohum ve meyvenin oluşumunu açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi, Yaratıcı Düşünme ve İnovasyon Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi TOHUM VE MEYVE 25 dk.

Amacı Çiçekli bitkilerde tohum ve meyve oluşumunun özelliklerini açıklayabilme. Bireysel

Yönerge Aşağıda çiçekli bitkilerde tohum ve meyve oluşumunun özelliklerinin anlatıldığı bir metin ve görsel
verilmiştir. Metin ve görselden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Ç mlenme

Polen D c k tepes

Ba çık
Erkek organ Polen tüpü Tohum Embr yo
Sapçık D c k
borusu Tohum
kabuğu
Sperm Z got
Endosperm

Yumurta
Yumurtalık
Tohum taslağı Tr plo t
çek rdek
Taç yaprak
Polar
çek rdek
Çanak yaprak

Görsel: Çiçekli bitkilerde döllenme ve tohum oluşumu

Tohum, çiçekli bitkilerin embriyosunu barındıran yapıdır. Tohumlu bitkilerde döllenme tozlaşma ile
başlar. Tohum taslağına ulaşan spermler iki döllenme gerçekleştirir. Birinci döllenme ile zigot, ikinci
döllenme ile de endosperm (besin doku) oluşur (bk. Görsel). Döllenmelerden sonra tohum taslağı
tohuma, yumurtalık da meyveye dönüşür. Yumurtalık meyveye dönüşürken çiçeğin diğer kısımları
da ya dökülür ya yok olur.
Döllenmeden sonraki adım ise tohumun korunması ve yayılmasını sağlamaktır. Bu görev ise meyve-
ye düşmektedir. Meyve, hayvanlar için birer besin kaynağıdır. Bazı meyvelerin tohumları hayvanla-
rın bağırsaklarında sindirilmedikleri için dışkıyla atılır. Bu şekilde tohumlar başka alanlara taşınmış
olur. Hayvanlar dışında su, rüzgâr ve insan faktörleri de meyve ve tohumların dağılımında önemli
rol oynar.
Tohumların toprağa yayılmasından sonraki aşama çimlenmedir. Tohum içindeki embriyo çimlen-
me zamanına kadar uyku (dormansi) hâlindedir. Tohumun çimlenmesi dormansinin kırılmasına
bağlıdır. Dormansinin kırılması için tohum içindeki su oranının %15’in üzerinde olması gerekir.
Dormansi süresi tohumun özelliklerine ve çevre şartlarına bağlı olarak değişebilir.

175