Page 175 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

82 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. ”Polen bitkinin spermidir. Tohumsa bitkinin embriyosudur.” görüşüne katılır mısınız? Cevabınızı
gerekçesiyle açıklayınız.

Yönerge Aşağıda çiçekli bitkilerde tohum ve meyve oluşumunun özelliklerinin anlatıldığı bir metin ve görsel
verilmiştir. Metin ve görselden yararlanarak soruları cevaplayınız.
3. Erkek ve dişi organlara sahip bir çiçekte döllenme sonucunda AAa genotipli bir endosperm mey-
dana gelmiştir. Bu çiçeğin mikrospor ana hücresi ve megaspor ana hücresinin genotipi ve döllenme
sonucu oluşacak zigotun genotipi ne olmalıdır? Cevabınızı gerekçesi ile açıklayınız.

Ç mlenme

4. “Amerika Birleşik Devletleri’ndeki arı yetiştiricileri 2006 yılının sonlarında arı kolonilerinde ani ve Polen D c k tepes
şiddetli ölümler olduğunu fark etmişlerdir. Ertesi yıl benzer sorunlar Avrupa’da rapor edilmiştir.
Tarım bilimcileri arıların eksikliğinin arılarla tozlaşan bademler, kirazlar ve meyveler gibi pek çok Ba çık
kültür bitkisi üzerinde yıkıcı etkileri olacağından korkmaktadırlar.” Erkek organ Polen tüpü Tohum Embr yo
Yukarıdaki bilgilerden yola çıkarak arıların yok olması durumunda meyve veren birçok bitkinin de
neden yok olabileceğini sebepleriyle açıklayınız. Sapçık D c k Tohum
borusu
kabuğu
Sperm Z got
Endosperm
Yumurta
Yumurtalık
5. Bazı bitkiler kendi kendine tozlaşabilirken birçok çiçekli bitkide kendi kendine tozlaşmayı engelleyi-
ci çeşitli adaptasyonlar gelişmiştir. Örneğin çuha çiçeği böyle bir bitkidir. Çuha çiçeği, erkek ve dişi Tohum taslağı Tr plo t
çek rdek
organı uzunluğunda farklılıklar olan iki çiçek türüne sahiptir. Bazı erselik çiçeklerde ise gametlerin
oluşma dönemleri farklıdır. Çiçekli bitkilerde görülen bu adaptasyonların sebebi sizce neler olabilir? Taç yaprak Polar
çek rdek
Çanak yaprak

6. Tohumlar bitkilerde farklı şekil ve özelliklere sahiptir. Bazı tohumlar hafiftir ve kanada benzer uzantıları Görsel: Çiçekli bitkilerde döllenme ve tohum oluşumu
vardır. Bazılarının dış yüzeyleri su üstünde yüzmelerini sağlayacak paraşüt benzeri bir yapıdadır. Bazı
tohumlar ise hayvanlar tarafından yenilebilen meyveler içerisinde bulunur. Bir hayvanın kürküne yapı-
şan ve daha sonra başka bir yere taşınan, kancalara veya yapışkan yapılara sahip tohumlar da vardır. Bu Tohum, çiçekli bitkilerin embriyosunu barındıran yapıdır. Tohumlu bitkilerde döllenme tozlaşma ile
tohumlar size göre neden bu şekilde farklı varyasyonlara sahiptir? Sebepleriyle açıklayınız. başlar. Tohum taslağına ulaşan spermler iki döllenme gerçekleştirir. Birinci döllenme ile zigot, ikinci
döllenme ile de endosperm (besin doku) oluşur (bk. Görsel). Döllenmelerden sonra tohum taslağı
tohuma, yumurtalık da meyveye dönüşür. Yumurtalık meyveye dönüşürken çiçeğin diğer kısımları
da ya dökülür ya yok olur.
Döllenmeden sonraki adım ise tohumun korunması ve yayılmasını sağlamaktır. Bu görev ise meyve-
ye düşmektedir. Meyve, hayvanlar için birer besin kaynağıdır. Bazı meyvelerin tohumları hayvanla-
7. Sincaplar kış aylarında besin bulmakta büyük zorluklar çektikleri için yaz aylarında bol miktarda be- rın bağırsaklarında sindirilmedikleri için dışkıyla atılır. Bu şekilde tohumlar başka alanlara taşınmış
sin biriktirirler. Özellikle tohum içeren ceviz, meşe palamudu gibi meyveleri daha sonra kullanmak olur. Hayvanlar dışında su, rüzgâr ve insan faktörleri de meyve ve tohumların dağılımında önemli
üzere gömerler ancak sincaplar çoğu zaman gömdükleri bu besin “zula’’larının yerlerini unuturlar. rol oynar.
Sizce sincapların bu unutkanlıkları bitkiler açısından bir yarar sağlayabilir mi? Düşüncelerinizi açıklayınız. Tohumların toprağa yayılmasından sonraki aşama çimlenmedir. Tohum içindeki embriyo çimlen-
me zamanına kadar uyku (dormansi) hâlindedir. Tohumun çimlenmesi dormansinin kırılmasına
bağlıdır. Dormansinin kırılması için tohum içindeki su oranının %15’in üzerinde olması gerekir.
Dormansi süresi tohumun özelliklerine ve çevre şartlarına bağlı olarak değişebilir.

174
Hazırlayan: Ufuk SAHRANÇ