Page 148 - T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TÜRKİYE CUMHURİYETİ TÜRKİYE CUMHURİYETİ
İNKILAP TARİHİ 12 İNKILAP TARİHİ 12
ve ATATÜRÇÜLÜK Ortaöğretim Genel Müdürlüğü Ortaöğretim Genel Müdürlüğü ve ATATÜRÇÜLÜK

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

3. Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile Boğazlar Komisyonunun kal- ve adaletsiz hareketlerde bulunan devletlere karşı caydırıcı as- Etkinlik No.: 46 sürede bitirmeyi hem de savaştan sonra Balkanlarda oluşacak
dırılması ve Türkiye’nin bu bölgede asker bulundurma hakkı kerî gücü olan bir teşkilatlanma düşünürdüm. boşluğu SSCB’nin doldurmasına engel olmayı amaçlamışlardır.
elde etmesi sayesinde Türkiye, Boğazlar üzerinde tam denetim 1. İkinci Dünya Savaşı tarih boyunca görülen en kanlı savaş ol- Ayrıca Almanya’yı kesin bir yenilgiye uğratmak için Türkiye’nin
ve egemenlik sağlamıştır. Bu sözleşme ile Türkiye’nin stratejik Etkinlik No.: 44 muştur. 1939-1945 yılları arasında 6 yıl süren savaşta 65 milyon- stratejik konumundan ve askerî üslerinden faydalanabilmek için
önemi daha da artmıştır. dan fazla insan hayatını kaybetmiş, ölenlerin büyük çoğunluğu- Türkiye’yi kendi yanlarında savaşa dâhil etmeye çalışmışlardır.
4. Boğazların Asya ile Avrupa arasında ve Karadeniz ile Akdeniz 1. Olumsuz sonuçlar: Savaşan ülkelerde üretimde yer alan genç nu sivil halk oluşturmuştur. Dünya tarihinde görülen en geniş 3. Türkiye, “Yurtta sulh, cihanda sulh!” anlayışıyla çatışmalardan
arasında bağlantıyı sağlaması, stratejik ve askerî açıdan büyük nüfus askere alındığı için üretim azalır. İhtiyaç maddelerine sa- etki alanına sahip savaştır. II. Dünya Savaşı’nda gelişmiş savaş ve yayılmacı siyasetlerden uzak durmaya çalışmış, barışçıl bir
bir öneme sahip olduğunu göstermektedir. Ayrıca bu bağlan- vaş koşullarında kolay erişilemeyeceği için fiyatlar artar. Ayrıca teknoloji silahları kullanılmıştır. Savaşta faşizm ve Nazizm gibi politika izlemiştir. II. Dünya Savaşı süresince de kendi toprak
tılar ekonomik ve ticari açıdan da Boğazların önemini ortaya savaş sonrasında ise fazla üretim yapan üreticiler bu ürünlerini ideolojiler ön plana çıkmıştır. bütünlüğünü ve bağımsızlığını korumak için tarafsız kalmıştır.
çıkarmaktadır. Bu nedenlerden dolayı tarih boyunca boğazlara satamadığında ürünlerini düşük fiyattan satmak zorunda kala- 2. II. Dünya Savaşı’nın çıkışının temel nedeni şudur: I. Dünya Sa- Böylelikle Türkiye, hem savaşın getireceği hem de savaş sonra-
hâkim olan devletler büyük bir gücü de elinde bulundurmuştur. bilirler. İşletmeler borçlarını ödeyemeyince iflas ederler ve işsiz- vaşı sonunda imzalanan ağır koşullu anlaşmaları kabul etmek sı dönemde ortaya çıkabilecek olumsuzluklardan olabildiğince
lik sorunu ortaya çıkar. istemeyen devletler, güçlerini toparlayıp yeni bir savaşın fitilini uzak durmaya çalışmıştır.
Olumlu sonuçlar: Savaş, bazı alanlarda üretimin ve buna bağlı
Etkinlik No.: 42 ateşlemişlerdir. 4. II. Dünya Savaşı sürecinde Türk devlet adamlarının genel poli-
olarak iş gücü ihtiyacının artmasına neden olur. Asker alımları
1. Türkiye yurtta sulh cihanda sulh anlayışı ile barışçıl bir politi- ve iş gücü ihtiyacı doğrultusunda işsizlik oranları düşer. Savaş 3. II. Dünya Savaşı’nda kullanılan araçlar cephelerin daha hızlı tikası, ülkenin savaş dışında kalmasını sağlamak olmuştur. Bu-
açılıp kapanmasını sağlamış ve uzak mesafelere ulaşımı kolay-
nun için de başarılı bir diplomasi uygulanmış ve savaşan gruplar
ka takip etmiştir. Balkan Antantı da bu politikanın en somut koşullarında bazı iş kollarında üretim artar. Savaş koşullarında laştırmıştır, bu nedenle savaş kısa sürede çok büyük bir alana arasında güç dengesi gözetilerek değişen koşullara göre hareket
göstergelerinden biridir. Türkiye’nin bu ittifaka öncülük etmesi, zor şartlarda üretilen ürünlerden elde edilen kazanç da buna yayılmıştır. edilmiştir. Her iki grup arasında başarılı bir denge siyaseti izle-
barışı korumaya çalıştığını ve iş birliğine önem verdiğini göster- bağlı olarak yüksek olur. nerek herhangi bir sıcak çatışmaya girilmemesi, Türk diploma-
mektedir. Türkiye, Balkan Antantı içerisinde yer alarak batıdaki 2. Bir alanda üretimin artması için o üretim kolunda çalışan işçi 4. I. Dünya Savaşı’nda cephelerde kullanılan daha az etkili savaş sinin başarısını göstermektedir.
sınırlarının güvenliğini sağlamıştır. sayısının da artması gerekir. Fakat çeşitli sebeplerle üretim sağ- araçlarının aksine II. Dünya Savaşı’nda kullanılan gelişmiş sa-
2. Bulgaristan ve Arnavutluk, revizyonist bir politika takip ettik- layan sektörlerde yaşanabilecek sıkıntılar, işyerlerinin iflasına ve vaş araçlarının daha fazla bölgeyi kapsaması ve kullanılan savaş Etkinlik No.: 49
leri ve İtalya’nın etkisi altında bulundukları için Balkan An- kapanmasına yol açıp insanların işsiz kalmasına sebep olabilir. araçlarının geniş kitleleri yok etmeye yönelik kullanılması sonu-
tantı’nda yer almamışlardır. 3. Bir ülkede yaşanan sıkıntılar, başka ülkeleri de etkileyebilir. cu sivil insan kayıplarının oranı artmıştır. 1. Yalta ve Postdam konferansları ile Avrupaharitası yeniden çi-
3. Balkan Antantı, küçük devletlerden oluşmaktaydı ve büyük Örneğin 1929 yılında ABD’de yaşanan ekonomik buhran, başta zilmiştir. Almanya’nın bölünmesi, İtalya’nın işgal edilmesi gibi
durumlar Avrupa’nın bir çok alanda geleceğinin şekillenmesini
devletlere karşı sınırların korunması hususunda zayıf kalmıştır. Avrupa olmak üzere bütün dünya ülkelerini olumsuz etkilemiş- Etkinlik No.: 47 etkilemiştir. İki konferansta da Müttefik devletler ortak hare-
Büyük devletlerin saldırılarına karşı sınırlarını koruyabilecek tir. Bu nedenle en uzakta meydana geldiği düşünülen olumsuz 1. Askerî seferberlik ilan edilmesiyle erkekler silah altına alın- ket etmişlerdir. Böylece kendi egemenliklerini kurarak yeni bir
güçlü ve etkili bir iş birliği sağlanamamıştır. Balkan devletleri bir durumun dünyanın diğer bölgesindeki herhangi bir ülkede mış, bu durum sanayi ve diğer iş kollarında iş gücü sıkıntısı dünya düzeninin temellerini atmışlardır.
olan Bulgaristan ve Arnavutluk’un paktta yer almamalarından sıkıntıya yol açabilecek gelişmeler doğurabileceği unutulmama- yaşanmasına ve üretimin azalmasına sebep olmuştur. Üretim,
dolayı Balkanlarda tam olarak birlik sağlanamamıştır. Antan- lıdır. Bunun için dünyadaki tüm ülkeler arasında açıklık ve iyi artan tüketimi karşılayamaz hâle gelmeye başlamış ve fiyatlar 2. Dünya barışını sağlamak için Birleşmiş Milletler görevini yeri-
tın sadece askerî ittifak üzerine kurulmuş olmasından dolayı niyet anlayışı bulunmalıdır. Sorunlara karşı tüm ülkeler birlikte yükselmiştir. Ayrıca savaş süresince ordunun güçlendirilme za- ne getirmelidir. Fakat uygulamalarda BM Güvenlik Konseyi’ne
zamanla askerî koşullar değişince ittifak önemini kaybetmiştir. hareket etmeli, birbirlerine yardımcı olmalıdır. ruretinden dolayı devlet, gelirlerinin önemli bir kısmını askerî baktığımızda, oradaki 5 tane ülkenin iki dudağının arasında
4. Atatürk Dönemi’nde Türk dış politikasının temel özellikleri 4. 1929 Ekonomik Buhranı’nın yarattığı en büyük siyasi sonuç, II. harcamalar için kullanmıştır. Bu durum ekonomiyi olumsuz alınan kararlar tüm dünyayı etkiliyor. Onlar ne derse o oluyor.
Bu ülkeler çıkarlarına aykırı adil kararlar alamıyorlar.
şunlardır: Bağımsızlıktan asla taviz vermemek, diğer devletlerle Dünya Savaşı’nın çıkmasına zemin oluşturmasıdır. etkilemiştir.
barışçıl ilişkiler kurmak, gerçekçi bir politika oluşturmak, böl- 2. Savaş koşullarından dolayı erkeklerin askere alınmasıyla farklı 3. Postdam Konferansı’nda Rusya’nın istekleri kabul edilseydi bo-
gesel ve uluslararası alanda iş birliğine önem vermek, karşılıklı Etkinlik No.: 45 alanlarda iş gücü kaybı yaşanması ve buna bağlı olarak üretimin ğazların yönetiminde söz sahibi olup kara ve deniz üssü elde
çıkarlar gözetilerek sorunları çözmeye çalışmak. düşmesi, ihtiyaç duyulan ürünlerin kolayca tedarik edilememe- edebilirlerdi. Bu durum Türkiye’nin egemenlik haklarının kısıt-
1. I. Dünya Savaşı’ndan çıkmanın getirdiği dezavantajlar ve 1929 si, ithalat ve ihracat hacminin düşmesi gibi nedenlerle tüketilen lanmasını anlamına gelirdi.
yılında yaşanan ekonomik kriz, kazanan aktörlerin sistemdeki
Etkinlik No.: 43 ürünlerin fiyatları artmıştır.
güç oranlarında bir düşüş meydana getirmiştir. Bu durum Al- Etkinlik No.: 50
1. Yenilen devletlere imzalatılan antlaşmalar galip devletlerin çı- manya’nın etki alanını arttırmak için müttefike ihtiyaç duyma- 3. Savaşın dünya genelinde yarattığı olumsuz koşullar Türkiye’ye Arap-İsrail savaşlarının temel nedeni, Filistin’de İsrail Devle-
de yansımıştır. Alınan önlemler, çıkartılan kanunlar ve vergi
karlarına dayalı, ağır yaptırımlar içeren, yenilen tarafa itiraz dan harekete geçmesine olanak sağlamıştır. uygulamaları ile ekonomik sıkıntılar giderilmeye çalışılmıştır. 1. ti’nin kurulmasını önlemek ve Filistin topraklarının taksim
hakkı tanımayan antlaşmalardır. Bu antlaşmalar barış ortamı 2. Devlet adamlarının iç ve dış politikada gerçekleştirmek iste- Ayrıca halkın temel ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik birtakım edilmesini engellemektir.
sağlamak değil, galip devletlerin emellerini gerçekleştirebilmek dikleri hedefleri belirlerken dikkate almaları gereken en önemli tedbirler alınmıştır. Savaş nedeniyle olası hava saldırılarına karşı
için hazırlanmış antlaşmalardır. Yenilen devletler, bu antlaşma- faktör devletlerin ekonomik gücüdür. Çünkü ekonomik güç be- karartma uygulaması yapmak gibi önlemlere başvurulmuştur. 2. • Mülteci sorunu
lardaki şartları o zaman için kabul etseler bile kendilerini to- raberinde askerî ve siyasi gücü de getirmektedir. • Arap-İsrail düşmanlığı
parladıkları ilk andan itibaren zorla kabul etmiş oldukları bu 4. Savaş yıllarında erkeklerin askere alınması nedeniyle tarım sek- • Bölgede kaos yaşanması
şartlara uymak istemeyeceklerdir. 3. Versailles Antlaşması’nın ağır anlaşma koşulları altında ezilmek töründe de iş gücü kaybı yaşanmış ve buğday üretimi azalmıştır. Filistin sorunu ve Arap-İsrail çatışmasında adil, kabul edilebilir
istemeyen Almanya, bu koşulları sona erdirmek için saldırgan Buğday üretiminin azalması, ekmeğin ana maddesi olan un üre- 3.
2. Milletler Cemiyetinin kuruluş amacı, dünya barışının korun- bir tavır sergilemiş ve bu amaçla Polonya’ya saldırmıştır. Bu timini de olumsuz etkilemiştir. Ayrıca ordunun gereksinimleri- ve eşit bir çözüm bulunabilirse kalıcı barışı sağlamak müm-
ması ve sürdürülebilirliğinin sağlanmasıdır. Fakat bu amaç ger- da II. Dünya Savaşı’nın başlamasına neden olmuştur. ne öncelik verilmesi, halkın ihtiyacı olan ekmeğin dağıtımında kündür. Bu nedenle öncelikle tarafların temel yaklaşımları ve
çekleştirilememiştir. Çünkü büyük devletlerin çıkarlarını savu- kısıtlamalar yapılmasını gerektirmiştir. beklentileri ele alınmalı, daha sonra ise sorunların sona erdiril-
nan bir örgüt hâline gelmiştir. Sömürgeci büyük devletler, kendi 4. mesi için ne tür bir çözümün ve yaklaşımın izlenmesi gerektiği
egemenliği altındaki halkların isteklerini dikkate almadıkları ortaya konmalıdır.
gibi Milletler Cemiyetinin ilkelerinin de kendi sömürgelerinde II. Dünya Savaşı’nda Hitler’in Etkinlik No.: 48
uygulanmasına razı olmadılar. Bu sebeplerle Milletler Cemiyeti, izlediği yayılma politikası, Al- Etkinlik No.: 51
uluslararası birçok sorunun çözümünde beklenen katkıyı yapa- Hitler manya’nın üzerinde bulunduğu 1. 1. 1950 yılında yapılan genel seçimlerde çoğunluk sistemi uygulan-
mamıştır. “Alman Hayat toprakların Almanlara yeterli gel- Mihver Devletler Müttefik Devletler mıştır. Çoğunluk sisteminde seçim çevresi sayılan illerde bir parti
meyeceğine ilişkin düşüncedir.
3. Türkiye’nin Milletler Cemiyeti üyeliği diğer devletler gibi baş- Sahası” Alman hayat sahası Almanya’nın Almanya, İtalya, Japonya ABD, Sovyetler Birliği, tek bir oy farkla önde bile olsa o ilin bütün milletvekillerini kaza-
vuru üzerine değil, Milletler Cemiyetinden gelen davet üzerine sahip olduğu mevcut kaynak ve İngiltere, Fransa nıyordu. Demokrat Parti ile Cumhuriyet Halk Partisinin aldıkları
gerçekleşmiştir. toprakların yanı sıra, hak iddia- oy oranında %5 gibi düşük bir fark olmasına rağmen çıkarılan
4. Olası Cevap: Dünya barışının korunması ve sürdürülmesi için sında bulunduğu diğer ülkelere ait Savaş sürecince tarafsız bir politika takip eden Türkiye, savaşın milletvekili sayısında 347 gibi büyük bir fark oluşmuştur.
sonuna doğru Almanya’ya savaş ilan ederek Müttefik Devletle-
kuracağım devletlerarası bu örgütte; devletlerin gücünün ve olan bölge ve kaynakları da içer- rin yanında yer aldığını göstermiştir. 2. Halkın oyları sonucunda CHP’nin tek parti olarak iktidarı sona
toprak genişliğinin değil, devletlerin eşitliği ilkesinin önemini mektedir. ermiş, Demokrat Parti iktidara gelmiştir. Böylece gerçek an-
savunan bir siyaset izlerdim. Bütün devletlerin katılımıyla belir- 2. Müttefik Devletler, Türkiye’nin savaşa katılması ile Balkanlar- lamda demokrasiye geçiş sağlanmış, halkoyu ile ilk kez iktidar
lenen hukuk düzenine uygun olarak adil kararlar veren, haksız da yeni bir cephe açmayı planlamıştır. Böylece hem savaşı kısa değişmiştir.

146 147