Page 162 - Biyoloji 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

BİYOLOJİ 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
4. Araştırmalara göre en temiz yaprakların en pürüzlü yüzeylere 3. Virüsler vücuda ilk defa girdikten sonra interferon ve daha sonra-
sahip olduğu fark edilmiştir. Bu bitkilerin en temizi bataklık nilü- sında antikor adı verilen savunma proteini oluşturulmaktadır. Bu
feri, daha bilinen ismiyle Lotus bitkisidir. Lotus yaprağı üzerinde protein oluşturulana kadar virüs hızla yayılır ve virüsün neden
bulunan minik noktasal kabarcıklar, yaprağa konan tozu ayırarak olduğu hastalık ağır bir şekilde geçirebilir. Hastalık etkeni olan
hat halinde dizilmesini sağlar. Yaprağa konan bir damla su bu virüs öldürülmüş olarak ya da zayıflatılarak vücuda verildiğin-
hatlar üzerinden akarak tüm kirleri temizler. Bitkinin bu özelliği de vücut virüsle karşılaşmadan önce ona karşı savunma proteini
araştırmacılara ilham kaynağı olmuş olmalı ki aynı isimde üreti- oluşturmaya başlar. Virüsle karşılaştığında daha hızlı bir şekilde
len Lotusan adlı, 5 yıl kendisini temiz tutacağı garantisi verilen savunmaya geçer ve virüsün neden olduğu hastalık daha hafif
dış cephe malzemesi üretilmiştir. olarak atlatılır.
4. Canlılar hem DNA hem de RNA’yı nükleik asit olarak kullanır.
Etkinlik No: 67 Ancak yalnızca DNA’yı gen bulundurma amacıyla kullanır. Vi-
A – 6: Radar, cisimlerin radar istasyonuna olan mesafesini ve konu- rüsler de durum daha farklıdır, ya DNA ya da RNA taşırlar. Aynı
munu radyo sinyallerinin (elektromanyetik dalga) cisme çar- zamanda RNA’yı da gen bulundurma amacıyla kullanırlar.
pıp geri dönmesiyle hesaplanarak bulunmasıdır. 5. RNA genoma sahip virüsler mutasyona uğrayarak çok hızlı de-
B – 4: Denizaltılarda yoğunluk ayarını sağlayan özel tanklar vardır. ğişiklik gösterirler. Bu nedenle kullanılan ilaçlar ve geliştirilen
(Nautilus'daki içi boş odalar). Bu tanklardaki hava boşaltılırsa aşıların etkisi belli bir süreye kadardır. Bu tür virüslerin neden
(İçindeki hava özel bir yöntemle verilir.) denizaltı su dibine batar. olduğu hastalıklar tedavi edilirken kullanılan ilaç ve aşıların sü-
C – 2: Uçağın ön kısmı yunusun burnuna benzetilerek uçuş esnasın- rekli yenilenmesi gerekir.
da havanın dış yüzeyde yaptığı sürtünme azaltılmıştır. Ayrıca
kuyruk yüzgecinin suyun yüzeyinde bir motor görevi yapması, Etkinlik No: 70
“concorde”un motorlarının arkaya yerleştirilmesine ilham kay- 1. PCR testi ile koronavirüsün nükleik asidi (RNA),
nağı olmuştur. Böylece uçak, ses hızının iki katı hıza ulaşabil-
mektedir. Antijen testi ile koronavirüse ait proteinler,
Antikor testi ile de koronavirüse karşı oluşmuş antikorlar (IgM
Ç – 3: Velcro bandı cırt cırt olarak bilinir. Bandın bir yüzünde sert
minik kancalar, diğer yüzeyde ise bu kancaların takıldığı hal- ve IgG) belirlenmeye çalışılıyor.
kalar bulunur. 2. a) COVID-19 hastalığını geçirip iyileşmiş hastalarda az miktarda
D – 1: Hızlı trenler test edilirken en büyük sorun tünel çıkışındaki da olsa koronavirüs kalır. Vücut, az miktarda kalan koronavi-
çok yüksek ses patlamalarının yarattığı rahatsızlıktı. (Tünelin rüslerden kurtulmak için antikor üretmeye devam eder. Çok
içi ve dışı arasındaki basınç farkından dolayı) Mühendisler bu- miktarda antikor elde edebilmek için plazma bağışçısı olmak
nun çözümünü doğada buldular. Balıkçıl kuşu avlanmak için isteyenler 14 gün bekletilir.
suya dalarken hiçbir sorun yaşamamasını gagasının yapısına b) A kişisinin PCR testi sonucu pozitif çıktığı için COVID-19 has-
borçludur. Mühendisler trenin yapısını, balıkçıl kuşunun ga- tasıdır. IgM antikorları oluştuğu için de hastalığın erken (baş-
gasına benzeterek ses sorununu aşmışlardır. langıç) dönemindedir. Bu nedenle plazma bağışçısı olamaz.
E - 5: Bir yapı ne kadar pürüzlü ise kir tutma özelliği o kadar dü- B kişisinin PCR testİ sonucu negatif çıktığı için COVID-19
şüktür. Lotus bitkisinin yaprağındaki pürüzlü yapı örnek alı- hastası değildir. IgM antikorları da negatif çıktiğı için hastalı-
narak binaların dış cepheleri tasarlanmıştır. Böylece dış cephe ğın erken (başlangıç) dönemini atlatmıştır. IgG antikorları ise
toz, toprak, çamur gibi kirleticileri üzerinden yağmur suyu ile hastalığın geç (bitiş) dönemlerinde oluşur ve kalıcı bağışıklık
uzaklaştırabilir. sağlar. Bu nedenle B kişisi plazma bağışçısı olabilir.
Etkinlik No: 68 3. Olası Cevaplar:
• Akıllı telefonların kullanımında el yıkamayı hatırlatacak uygu-
1. Nükleik asit bulundurma, mutasyona uğrama, çoğalma ve adap- lamalar geliştirilebilir.
tasyon yeteneği canlılara benzemektedir. Bu özellikler canlıların
ortak özelliklerindendir. • Kapı kollarını tutmak yerine kapılar sensör ile açılabilir.
2. DNA çift zincirli bir yapıya sahiptir. Bundan dolayı tek bir zincir-
de mutasyon olursa diğer zincir sayesinde bu mutasyon onarıla-
bilir. RNA ise tek zincirden oluştuğu için burada meydana gelen
mutasyonun düzeltilmesi mümkün değildir. Bundan dolayı RNA
virüslerinde mutasyon etkisi daha fazladır.
3. Virüsler ancak canlı hücrelerde çoğalabilir. Ancak her virüsün
çoğalabileceği konak hücre kendine özeldir. Bundan dolayı bak-
teriyofaj virüsü embriyo hücresinde değil canlı bakteri hücrele-
rinde çoğalabilir.
4. Virüsler yapı bakımından kromozomlara benzetilebilir. Virüs,
protein kılıf ve nükleik asitten oluşur. ATP üretemez. Fakat ken-
dini çoğaltabilir.
Etkinlik No: 69

1. Hücresel bir yapıları yoktur, sitoplazma ve enzim sistemleri yok-
tur. Canlılıklarını devam ettirebilmeleri için canlı bir hücreye ve
onun kaynaklarına ihtiyacı vardır. Hücre dışına çıktıkları zaman
metabolik faaliyetlerini devam ettiremezler ve kristalleşirler.
2. Virüsler belirli bir dokuya ya da hücreye özgüdür. Yalnızca özgü
oldukları hücre içerisinde çoğalırlar. Diğer hücrelerde çoğalamazlar.

160