Page 81 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 9 45

2.ÜNİTE > Madde ve Özellikleri Kazanım: 9.2.3.1. Yapışma (adezyon) ve birbirini tutma (kohezyon) olaylarını örneklerle açıklar.
>a) Yüzey gerilimi ve kılcallık olayının yapışma ve birbirini tutma olayları ile açıklanması ve günlük
hayattan örnekler verilmesi sağlanır.>b) Yüzey gerilimini etkileyen faktörlerin, günlük hayattaki örnekler ile
açıklanması sağlanır.
Genel Beceriler: Bilgi Okuryazarlığı Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi DETERJAN, KÜÇÜK CANLILAR VE CAM 20 dk.
Amacı Günlük hayatta gerçekleşen olayları adezyon, kohezyon, yüzey gerilimi ve kılcallık ile açıklayabilme. Bireysel
Aşağıda her bir metin için farklı sorular bulunmaktadır. Soruları ilgili metinle ilişkilendirerek cevaplandırınız.

DETERJAN
Sıvı içerisine eklenen bazı maddeler aynı sıcaklıktaki sıvılar için ayırt edici olan yüzey gerili-
mini etkiler. Eğer bir sıvıya yüzey gerilimini azaltacak bir madde eklenirse bu durum sıvının
diğer maddeleri daha iyi ıslatmasını sağlar. Örneğin temizlik sırasında suyla birlikte deterjan
ve sabun gibi maddelerin kullanılmasının nedeni budur. Suyun sıcak olması da yüzey gerilimin
azalmasını sağlayarak temizliğin daha iyi ve kısa sürede yapılmasını sağlar.

1. Madenî bir para üzerine taşıncaya kadar damlatılabilen Madde Sıcaklık ( C) Damla sayısı
o
eşit hacimli damlacık sayısı, sıvıların yüzey geriliminin
bir ölçüsü olarak alınabilir. A ve B sıvısı ile tuz A sıvısı 20 15
kullanılarak farklı sıcaklıklarda yapılan damla sayısı A sıvısı+ tuz 20
ölçüm sonuçları yandaki tabloda bazı alanlar boş A sıvısı 30
bırakılarak verilmiştir. Tabloyu tahminlerinize göre
tamamlayınız. Aşağıda verilen bilgilerin doğru ya da B sıvısı 20 24
yanlış olduğunu belirterek yanıtlarınızın gerekçelerini B sıvısı + tuz 20 30
kısaca açıklayınız.

Temizlik yapılırken A sıvısının kullanılması B sıvısına göre daha iyi sonuç verir.

A ve B sıvılarının damla sayılarını eşitlemek için B soğutulmalıdır.

KÜÇÜK CANLILAR
Böcek, örümcek, kuş ve sürüngen gibi bazı canlı türleri suyun yüzeyinde ıslanmadan durabilir
ve hareket edebilir. Bu canlıların bacaklarında bulunan ve suyu iten mikro ölçekte tüysü yapılar
çoğunlukla ıslanmalarını engeller. Bacaklarının suya temas ettiği yerlere bakıldığında su yüzeyi,
üzerinde esnek bir zar varmış gibi görünür. Bu gözlemler günümüzde yüzeylere kendi kendi-
ni temizleyebilme ya da bazı maddeleri itme özelliği kazandıran akıllı yüzey kaplamalarının
üretmesi ve geliştirilmesinde rol oynamıştır. Nano teknoloji ile üretilen akıllı yüzey kaplamaları
eşyaların temizliğinin kolaylaştırması, uzun süre kullanılması ve enerji tasarrufu sağlaması
amacıyla kullanılmaktadır.

2. Canlıların su yüzeyinde durması ile benzerlik gösteren başka durumlara üç örnek yazınız.

81
Hazırlayan: Atilla ÇİFCİ