Page 77 - Fizik 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 9 43

2.ÜNİTE > Madde ve Özellikleri Kazanım: 9.2.3.1.Yapışma (adezyon) ve birbirini tutma (kohezyon) olaylarını örneklerle açıklar. >a) Yüzey geri-
limi ve kılcallık olayının yapışma ve birbirini tutma olayları ile açıklanması ve günlük hayattan örnekler verilmesi
sağlanır.>b) Yüzey gerilimini etkileyen faktörlerin, günlük hayattaki örnekler ile açıklanması sağlanır.
Genel Beceriler: Bilgi Okuryazarlığı Becerisi Alan Becerileri: Sınıflandırma Becerisi, Tahmin Etme Becerisi
Etkinlik İsmi EBRU ÜZERİNE 20 dk.
Amacı Ebru sanatında adezyon, kohezyon, yüzey gerilimi ve kılcallık kavramlarının etkisini fark edebilme. Bireysel

SANATA DÖNÜŞEN FİZİK
Ebru sanatı, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne kaydedilen kâğıt süsleme sanatı-
dır. Süsleme için oluşturulan desenler, kaptaki suyun üzerinde kendine özgü tekniklerle hazırlanan
boyaların sanatçının sabrı, bilgisi ve tecrübesi ile buluşmasının kâğıt üzerindeki yansımasıdır.
Ebru sanatında, ebru sanatçısı tarafından hazırlanan malzemelerin özellikleri çok önemlidir. Bu
malzemelerden biri, tekne denilen kap içindeki sudur. Bunun için sanatçı, önce kırlarda yetişen ya-
bani bir dikenin kurumuş öz suyu gibi doğal maddelerden oluşan karışımı belli ölçülerde suya ekler.
Bitkileri, metal toprak oksitlerini ve soba kurumu gibi malzemeleri karıştırarak mermer üzerinde
ezer, saf su ekleyerek suda çözünmeyen boyaları elde eder. Ardından sığırın safra kesesi tarafından
salgılanan madde olan öd ile karıştırdığı bu boyaları, teknedeki sıcaklığı ayarlanmış suya bir fırça
yardımıyla serpiştirir. Öd, boyaların birbirine karışmadan ve dağılmadan su üzerinde kalmalarını
sağlar.
Tüm bu aşamalardan sonra sanatçı, boyaları serpiştirdiğinde oluşan renkli dairelere şekil verir. Emi-
ci özelliği olan hamur kâğıdını desen üzerine örtüp yavaşça çeker ve desenleri kâğıda geçirir. Böyle-
likle her uygulamada kullandığı karışım ve boya miktarı farklı olan sanatçının desenleri, örneği tek
olan sanat eserine dönüştürür.

1. Ebru sanatının yapılması sürecinde gerçekleşen hangi işlemlerin/olayların aşağıda verilen kavramla-
rın etkisi ile gerçekleştiği söylenebilir?

Adezyon:

Kohezyon:

Yüzey gerilimi:

Kılcallık:

2. Aşağıdaki etkilerin azaltılması/arttırılması 1. soruda belirlediğiniz işlemlerde ya da olaylarda ne gibi
sonuçlara neden olabilir? Olası sonuçları belirleme sürecinde araştırma yapabilir, çevrenizdeki insan-
larla konu hakkında tartışabilirsiniz.
Adezyon:

Kohezyon:

Yüzey gerilimi:

Kılcallık:

77