Page 152 - Kimya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 9 74

3. ÜNİTE > Kimyasal Türler Arası Etkileşimler Kazanım 9.3.5.1: Fiziksel ve kimyasal değişimi, kopan ve oluşan bağ enerjilerinin büyüklüğü
temelinde ayırt eder.
Genel Beceriler: Eleştirel düşünme Alan Becerileri: Çıkarım yapma
Etkinlik İsmi YEMEK TUZU 20 dk.

Amacı Bağ enerjilerinden yararlanarak kimyasal ve fiziksel değişimi ayırt edebilme.
Bireysel
Gerekli Materyaller: Bilgisayar

Yönerge Etkinlik iki aşamalıdır.

1. Aşama:
Türler arasında gerçekleşen fiziksel ve kimyasal değişimlerin açıklanmasında öğrencilere animasyon, simülasyon,
video vb. izlettirilerek fiziksel ve kimyasal değişim arasındaki farklar ve bağ enerjilerinin büyüklüğü sorgulatılır.
2. Aşama:
Öğrencilerden aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplamaları istenir.

Sodyum metali gümüş renginde ve bıçakla kesilecek kadar yumuşak bir metaldir. Oldukça aktiftir.
Klor; sarı-yeşil renkte, çok keskin kokuya sahip, zehirli ve tahriş edici bir gazdır. Ancak sodyum ve klor
atomlarının tepkimesi günlük hayatta sık kullanılan sodyum klorürü yani yemek tuzunu oluşturur.

Sodyum metali Klor gazı Sodyum klorür bileşiği

Sodyum atomunun son katmanında bir elektron, klor atomunun son
katmanında yedi elektron bulunur. Sodyum atomu son katmandaki bir
elektronu klor atamuna verdiğinde Na katyonu, klor atomu sodyum
+
atomunun verdiği bir elektronu aldığında Cl anyonu oluşur. Aralarındaki
-
güçlü etkileşimlerle NaCl iyonik bileşiği oluşur. Tepkime gerçekleşirken
parlak sarı bir ışık görülürken yaklaşık 787 kj/mol enerji açığa çıkar.

Oluşan sodyum klorür bileşiği, polar bir molekül olan suyun içerisine oda
sıcaklığında eklendiğinde iyonlarına ayrışarak çözünür. İyonik bileşik olan
sodyum klorür pozitif ve negatif olmak üzere zıt yüklü iki iyon içerir. Polar
su molekülleri de zıt yüklü kutuplara sahiptir. Su molekülünün hidrojeni
-
Sodyum klorür çözeltisi (pozitif kutbu) iyonik bileşiğin negatif yüklü iyonuna (Cl ), su molekülünün
oksijeni (negatif kutbu) iyonik bileşiğin pozitif yüklü iyonuna (Na ) yaklaşır.
+
Böylece su molekülü, Na ve Cl iyonlarını kristal örgüsünden kopararak bu iyonların suda çözünmesini
+
-
sağlar. Çözünme bu şekilde gerçekleşir. Bu tepkimede yaklaşık 3,88 kj/mol enerji gerekir.
Chang, R., Goldsby, K. A. , (2014). Genel Kimya. (R. İnam, S. Aksoy, Çev.). Ankara: Palme Yayıncılık. S:42-276

151