Page 101 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9 53

2. ÜNİTE > İnsanlığın İlk Dönemleri Kazanım: 9.2.6. İlk Çağ’da hukuk sistemlerinin oluşturulmasında etkili olan dinî ve beşerî kaynakları kavrar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Etkinlik İsmi HİTİT CEZA KANUNLARI 30 dk.
Amacı Hitit Ceza Kanunları üzerinden Hititlerdeki hukuki yapıyı analiz edebilme. Bireysel

Yönerge Metne göre soruları cevaplayınız.

Hitit Kanunları başlıca iki büyük seri hâlindedir ve madde-
lerinin ilk kelimelerine göre “Eğer bir adam” ve “Eğer bağ-
lar bahçeler” şeklinde düzenlenmiştir. Her iki seri de 100
maddeden oluşmaktadır. Bu kanun maddelerinde “eğer”
kelimesi ile başlayan bir suç tasavvur edilmiş ve sonra bu
suça bir ceza tayin edilmiştir.
Hitit Kanunları, yazıldıkları dönemin sosyal şartlarına göre
hazırlanmıştır. Hitit toplumu; soylular, hürler, köleler, nam-
ralar (savaş esirleri) gibi sosyal sınıflardan oluşuyordu. O
dönemin anlayışına göre köleler yarım insanlardı. Bu ne-
denle, onlara verilen cezalar da hür adama verilen cezanın
yarısı kadar belirlenmişti.
Hititlerin Ceza Kanunları, Mezopotamya’daki diğer kavim-
lerin ceza kanunlarına göre son derece insancıldı. Hammu-
rabi kanunları “talion” yani “kısas” prensibine dayanmakta
idi. Hititler, cezaları belirlerken insan varlığını yok etmek
Görsel: Adalet sembolü
ya da şerefini alçaltmak gibi yollara başvurmamıştır. Suç
işleyeni öldürmeyi değil yok olan veya zarar gören bir şeyi
tazmin etmek prensibini esas almışlardır.
Bir suçun tanrılara ve krallara karşı işlenmesi ile çeşitli sosyal sınıflardaki insanlara karşı işlenmesi
halinde verilen cezalar farklıydı. Bunun yanında, suçlunun sosyal mevkisi de verilen cezanın hafif veya
ağır olmasında önemli rol oynuyordu. Devleti temsil eden kralın şahsına ya da onun yöneticilerine
karşı itaatsizlik, isyan veya hizmette kusur suçlarına mutlaka ölüm cezası veriliyordu.
Hitit Ceza Hukuku’nda kolektif ceza sistemi söz konusudur. “Eğer bir adam, kralın buyruğuna karşı
gelirse, onun evi harap edilir.” kanun maddesinde geçen “Evi harap edilir” sözleri ile cezanın, suçlunun
ailesine de uygulandığı anlaşılmaktadır.
Hitit Kanunları, hırsızlık ve kundakçılığı suç saymıştır. Ancak hırsızlığa hiçbir zaman ölüm cezası
verilmemiş, bunun yerine hırsızlık yapan kişi, çaldığı malın değeri ne ise onun üç katını ödemek
zorunda kalmış veya dayak cezası uygulanmıştır.
Vatandaşlara ait ev, tarla ve benzeri mülklerin kundaklanması suçunu işleyen kimseye ölüm cezası
verilmezken tapınakların kundaklanması suçuna ölüm cezası verilmiştir.
Hititlerde üç çeşit mahkeme vardı:
1. Saray Kapısı: İhtiyarlar heyetinin baktığı davaların görüldüğü mahkemelerdir. Bu mahkeme kapı-
sında bronzdan bir mızrak ve adaletin sembolü olan tahtadan terazi asılı idi.
2. Yüksek Mahkeme: Asillerin ve yüksek memurların davalarına bakan mahkemedir.
3. Kralın Mahkemesi: Hüküm verilmeyen davalara bakılır, ölüm mahkumları affedilir veya ölüm
cezaları verilirdi.
Ekrem Memiş, Eskiçağ Türkiye Tarihi, s. 234-249 (Düzenlenmiştir.)

99