Page 35 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9 17

1.ÜNİTE > Tarih ve Zaman Kazanım 9.1.3: Zamanı anlama ve anlamlandırmaya yönelik farklı yaklaşımları analiz eder.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi
Etkinlik İsmi TÜRKLERİN ZAMAN ÖLÇERLERİ 20 dk.
Amacı Türklerin kullandığı takvimleri analiz edebilme. Bireysel

Yönerge Verilen görseller ve açıklamalardan yola çıkarak soruları cevaplayınız.

12 HAYVANLI TÜRK TAKVİMİ
Eski Türklerde zamanın hesaplanması işi doğal olarak
Bozkır kültürünün izlerini taşımakta idi. Eski Türk takvi-
mi, her biri bir hayvan adı ile anılan “12 yıllık” devre esası-
na dayanıyordu. Yılların adları şöyle idi: 1. Sıçkan (fare), 2.
Ud (sığır, öküz), 3. Pars, 4. Tabışkan (tavşan), 5. Lu (ejder),
6. Yılan, 7. Yunt (at), 8. Koy (koyun), 9. Biçin (maymun),
10. Takagu (tavuk), 11. İt (köpek), 12. Tonguz (domuz).
Bir yılda 12 ay vardı. Aylar birinç (birinci) ay, ikinç ay,
üçünç ay vb. diye adlandırılmıştı. Yıl 365 gün 5 küsur saat,
yılbaşı 22 Aralık idi. Başlangıcının çok eski olduğu düşü-
nülen 12 hayvanlı Türk takviminin Kök-Türkler zamanın-
da Güneş yılına çevrildiği anlaşılmaktadır. Çinlilerle ortak
olmasına rağmen bu takvimin hayvanlarla yakın ilgisi se-
bebiyle ve esasta bu durum da Çin geleneğine aykırı düş-
Görsel 1: 12 hayvanlı Türk takviminde yıllar
tüğünden Türk kökene dayanması kuvvetle muhtemeldir.

https://www.academia.edu/4754932/Turk_Milli_K%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC_-_%C4%B0bra-
him_Kafeso%C4%9Flu (Kaynaktan düzenlenerek alınmıştır.)

CELÂLÎ TAKVİMİ

ZAMAN ARALIĞI ADI Sultan Melikşah’ın lakabı olan Celâlüddevle’den dolayı
21 Mart-20 Nisan Ferverdîn bu adı alan takvim ayrıca Melikî olarak da adlandırılır.
21 Nisan-21 Mayıs Ordibihişt Başlangıç günü 9 Ramazan 471 Cuma’ dır (15 Mart 1079,
Greenwich zamanına göre 21 Mart).
22 Mayıs-21 Haziran Hordâd
22 Haziran-22 Temmuz Tîr Selçuklu idaresinde yer alan bugünkü İran’da kullanılan
23 Temmuz-22 Ağustos Mordâd Yezdicerd takvimi, eski Mısır takviminden alınma, her
23 Ağustos-22 Eylül Şehrîver biri otuzar gün çektirilen on iki ay, artı beş gün ekleme-
li, toplam 365 tam günlü bir takvimdi. Selçuklu Sultanı
23 Eylül-22 Ekim Mihr Celâleddin Melikşah’ın takvimin düzeltilmesi yolundaki
23 Ekim-22 Kasım Âbân emri üzerine Ömer Hayyam’ın başkanlığında bir kurul
23 Kasım-21 Aralık Âzer oluşturuldu. Kurul Yezdicerd ve İskender takvimlerini
22 Aralık-20 Ocak Dey inceledikten sonra bunları düzeltmek yerine yeni bir tak-
21 Ocak-19 Şubat Behmen vim düzenlemeye karar verdi ve sonuç olarak Celâlî tak-
20 Şubat-20 Mart İsfend vimi ortaya çıktı.
Tablo 1: Güneş yılı esaslı Celâlî takviminde ay adları
Farsça, yılbaşı 21 Mart’tır. Bir Türk takvimi olduğu
yılbaşı olarak Nevruz’un kabul edilmesinden anlaşıl-
maktadır. https://islamansiklopedisi.org.tr/celali-takvimi
(Kaynaktan düzenlenerek alınmıştır.)

33