Page 39 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9 19

1. ÜNİTE> Tarih ve Zaman Kazanım 9.1.3: Zamanı anlama ve anlamlandırmaya yönelik farklı yaklaşımları analiz eder.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi
Etkinlik İsmi YAŞAM VE ZAMAN 20 dk
Amacı Yerleşik ve göçebe toplumlarda zamanın belirlenmesini etkileyen faktörleri değerlendirebilme Bireysel

Yönerge 1 Aşağıdaki metinleri ve görselleri birlikte değerlendirerek soruları cevaplayınız.

MISIR’DA ZAMAN
Mısır köylüleri ve devleti için hayatta kal-
mak Nil’ e ve onun yıllık taşkınlarına bağlıy-
dı. Nil taşkınının büyük ölçüde aksaması ve
bunun birkaç yıl arka arkaya tekrarlanması
felaket demekti. Yaygın bir açlık tehlikesi
ve hayvanların ölümü bir sonraki ürün için
gereken tohumlukları yeme zorunluluğu or-
taya çıkarırdı. Elit tabakanın yiyeceklere el
koymayı sürdürmek amacıyla yaptığı baskı,
kaçınılmaz olarak toplumsal huzursuzluğa
ve siyasi krize yol açardı. Devlet uzun sü-
ren bir krizle baş edecek kadar güçlü değildi.
Mısır’da normal bir taşkın, havuzlarda yak-
laşık 122 cm su biriktirir ve kasım ayına
kadar sular burada durmaya devam ederdi.
Tarımı geliştirmek için yapılması gereken
taşan suların doğal kanallarla havuzlara ge-
lip birikmesini sağlamak, havuzlardaki biri-
Görsel 1: Mısır takviminin günümüze uyarlanışı ken fazla suyu da kovalarla tarlalara dökerek
suların taşmasını önlemekti.
İlk devirlerinden beri, vergiyi hasattan önce Nil taşkınının düzeyine göre koyan firavunun me-
murları, hasadın ne kadar olacağını belirleyen Nil taşmalarının yüksekliğini her yıl ölçüp kaydet-
tiler. Elli altmış yıllık bir zaman dilimi içinde bu kayıtlar karşılaştırılarak, iki taşkın arasındaki sü-
renin ortalamasının en yakın olarak 365 gün tuttuğunu buldular. Bu temele dayanarak çiftçilerin
tarım işlerine ne zaman başlayacaklarını gösteren resmi bir takvim düzenlediler. Böylece bizim
takvimimizin en yakın atası olan güneş takvimini bulan Mısırlılar, takvimi sadece üç mevsime
böldü: Akhet (taşkın), Peret (büyüme) ve Şemu (kuraklık) (Görsel 1).
V. Gordon Childe, Tarihte Neler Oldu, s.136, Kırmızı Yayınları (Düzenlenmiştir.)

TÜRKLERDE ZAMAN
Erken tarihlerde, göçebe bir hayat sürdüren Türkler için de şüphesiz hava şartlarının değişken-
liklerini belirlemek, bir başka ifade ile zamanı belirlemek son derecede önem taşımıştır. Onlar,
göçebe oldukları dönemde bir yerden diğerine gitmek için hava şartlarını bilmek zorundaydı.
Mevsimler hakkında bilgi sahibi olmaları onlara hava şartlarını tahmin etmelerinde kolaylık sağ-
ladı. Yerleşik toplum yapısı kazanarak bir tarım toplumu hâline geldiklerinde de tarımsal üretimi
artırma isteği onların hava şartlarını bilme zorunluluğunu devam ettirdi. Bu nedenle Türkler hava
şartlarının değişimiyle yakından ilgilendi.

37