Page 302 - Türk Dili ve Edebiyatı - 9 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 9 154

7.ÜNİTE > Biyografi-Otobiyografi Kazanım: A.4. 4. Metnin ana düşüncesi ve yardımcı düşüncelerini belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi MİLLÎ YAZAR HALİDE EDİP 25 dk.
Amacı Ana düşünce ile yardımcı düşünceler arasındaki ilişkiyi belirleyebilmek. Yardımcı düşüncelerin metne katkısını Bireysel
ifade edebilmek.

Yönerge Aşağıda verilen metni okuyunuz. Soruları, metni göz önünde bulundurarak cevaplayınız.
(Alıntı metnin aslına sadık kalınmıştır.)

HALİDE EDİB ADIVAR

(…)
Halide Edib’in eğitim faaliyeti Evkaf okullarını teftişle devam eder. Bu faaliyeti de ona, İstanbul’un
arka mahallelerini de tanıma fırsatını verir. Halide Edib’in eğitimle ilgili yazıları arasında Vakıf mek-
tepleriyle ilgili olarak hazırladığı ve Türk Yurdu’nda çıkan raporu, ayrı bir önem taşır. Bu raporda
çocuklara öğretim, fikir terbiyesi verme ve terbiye üzerinde durulur. Çocuklara her şeyden önce bi-
raz neşe vermek için jimnastik, müzik ve resim derslerinin gösterilmesi gereğinden bahsederken, re-
sim dersinin doğru görmeği öğrettiğini de belirtir. Ayrıca çocuklarda sorumluluk duygusunu geliş-
tirmek için okullarda bahçe bakımı ve hayvan beslenmesi de yerindedir. Okul gezileri düzenlemek,
coğrafya derslerinde çevreyi, yaşanan mekânı tanıtarak öğretmek, ezbere dayanan bilgi vermekten
daha yararlıdır. Ezberlenilecek şiirlerin iyi seçilmesi ve öğrencilere yapmacık tavırlarla okutulmama-
sı gerekir.

“Ben, terbiyede milliyet hislerinin verilmesine yalnız taraftar olarak kalmıyorum, bir de bunu ken-
dime pedagojik bir düstur telakki ediyorum” diyen Halide Edib, milliyet hissinin yanlış anlaşıldığı-
na kanidir. Bütün çocuklar savaşa gidip düşmanı kahretmekten bahsederler, fakat memleketi imar
edecek bir meslek sahibi olmayı düşünmezler. Çocukların bu yanlış fikri benimsemeleri, okullarda
seçilen metinlerden kaynaklanmaktadır. Halide Edib, “Allah’ı, tabiatı, insanları, refahı, güzelliği, ça-
lışmayı ve sadece vatanı sevmeye sevk edecek şiirleri ayırmalı ve yalnız onları çocuklara öğretmeli”
görüşündedir. Böylece çocuklar milleti yükseltecek temel değerleri, güzel sanatlar vasıtasıyla öğrenir
ve zamanı gelince vatan için gösterişsiz bir tarzda canlarını feda etmesini de bilirler. Halide Edib,
böylesine bir eğitimle yetişmiş olan bir doktorun gönüllü olarak Balkan savaşına katılmasını da
Mev’ud Hüküm adlı eserinde işler.

Halide Edib, sadece öğrencilerden değil, öğretmenlerin durumlarından bahseder ve okul olarak kul-
lanılan yerlerin de eğitime ve çocukları geliştirecek şartlara sahip olmasının önemine işaret eder.

Halide Edib milliyet hissi yanında tarih eğitiminin de ön planda öğretilmesi gerektiğine inanır. Millî
kahramanların ve dünyanın insanlık için çalışmış büyük önderlerinin gençlere tanıtılması lâzımdır.
Tarih insana nasıl düşünmesi gerektiğini öğretir. İnsanın veya milletin mazisinden sık sık bahsetme-
si, onlarla yetinelim demek istemesinden ileri gelmez. Tarih hem insanı terbiye eder ve “insan mü-
nasebetlerini” öğretir, hem de “yeni dünya” kurucularına, eski tecrübelerden hareketle yol gösterir.
Halide Edib bu görüşlerini daha sonraki makalelerinde de işler.
(…)

İnci Enginün, Halide Edib Adıvar, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1989.

301