Page 15 - Biyoloji 10 | 2.Ünite

KALITIM VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK

Monohibrit Çaprazlama

Karakterlerle ilgili iki bireyin gametlerinin birleşmesine çaprazlama adı verilir. Çaprazlanan eb-
₁
₁
eveynlere parental döl (atasal döl/P dölü), yavrularına F dölü (filial/oğul döl) denir. F dölünde elde
edilen heterozigot genotipli bireylere monohibrit adı verilir. İki monohibrit bireyin çaprazlanmasına mo-
₂
₁
nohibrit çaprazlama denir. F dölünün kendi arasında çaprazlanmasıyla oluşan kuşağa F dölü denir.
₁
₂
Mendel, tüm özellikleri taşıyan ilk üç kuşağı (P, F ve F) izlemiş ve tüm sonuçları kayıt altına almıştır.
₁
Mendel, bir karakter için farklı fenotipte homozigot bezelyeleri çaprazlayarak F dölünü elde etmiştir.
Örneğin tohum şekli bakımından homozigot yuvarlak (DD) ve buruşuk (dd) tohumlu bezelyeler çap-
₁
₁
razlandığında heterozigot yuvarlak (Dd) tohumlu bezelyeler (F) oluşmuştur (melezleme). Mendel, F
dölünün bütün bireylerinin heterozigot (Dd) olup birbirine benzediğini tespit etmiş olup buna benzerlik
ilkesi demiştir.
₁
Bireyin kendi genotipindeki bir bireyle çaprazlanmasına kendileştirme denir. F bireylerinin kendi-
₂
leştirilmesi ile F dölü elde edilir (Görsel 2.14).
Yuvarlak Tohum Buruşuk Tohum

P (Parental döl): DD X dd (Melezleme)
G (Gamet): D X d

₁
F ( 1. oğul döl): %100 Dd (Heterozigot yuvarlak)

₁
₁
F x F: Dd X Dd (Kendileştirme)
G: ½D ½d X ½D ½d

₂
F : ¼DD ¼Dd ¼Dd ¼dd
Homozigot yuvarlak Heterozigot yuvarlak Homozigot buruşuk

Fenotip Çeşidi: 2 ( yuvarlak tohum, buruşuk tohum )
Fenotip Oranı: 3:1 ( ¾ yuvarlak tohum, ¼ buruşuk tohum)
Genotip Çeşidi: 3 ( DD , Dd , dd )
Genotip Oranı: 1:2:1 ( ¼DD , /4Dd , ¼dd )
2
Görsel 2.14: Monohibrit çaprazlama

BİYOLOJİ 10
91