Page 18 - Biyoloji 10 | 2.Ünite

1 KALITIM VE BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK

BÖLÜM

Dihibrit Çaprazlama

İki karakter bakımından heterozigot genotipe sahip bireyler dihibrit olarak adlandırılır. İki karakter
bakımından heterozigot olan bireyler arasında yapılan çaprazlamaya dihibrit çaprazlama denir. Dihibrit
çaprazlamaya örnek olarak bezelyelerde çiçek rengi ve tohum şekli karakterleri verilebilir. Çiçek rengi
karakterine ait mor çiçek aleli M, beyaz çiçek aleli m; tohum şekli karakterinde yuvarlak tohum aleli D,
buruşuk tohum aleli d ile gösterilebilir. Homozigot mor çiçekli ve yuvarlak tohumlu (MMDD genotipli)
bezelye ile homozigot beyaz çiçekli ve buruşuk tohumlu (mmdd genotipli) bezelye çaprazlandığında
₁
₁
oluşan F dölünün mor çiçekli ve yuvarlak tohumlu (MmDd) olduğu görülmüştür. F dölünün kendileşti-
₂
rilmesiyle oluşan F dölündeki 553 bezelyenin 310’unun mor yuvarlak, 105’inin mor buruşuk, 104’ünün
₂
beyaz yuvarlak ve 34’ünün beyaz buruşuk tohumlu olduğu görülmüştür. F ’deki bezelyelerin yaklaşık
9
3
3
olarak /16’sı (310/553) mor yuvarlak, /16’sı (105/553) mor buruşuk, /16’sı (104/553) beyaz yuvarlak,
1 /16’sı (34/553) beyaz buruşuk tohumludur.
Mendel elde ettiği bu sonuçları değerlendirerek dihibrit çaprazlamada fenotip oranının 9:3:3:1 oldu-
₂
ğunu belirlemiştir. Mendel F’ deki bu sonuçları değerlendirerek bağımsız açılım ilkesini ortaya koymuş-
tur. Bu ilkeye göre farklı karakterlerin alelleri gametlere birbirlerinden bağımsız dağılırlar. Bu nedenle
₁
özelliklerin ortaya çıkardığı fenotipler yeni bireylerde tahmin edilen oranlarda ortaya çıkar. F dölündeki
heterozigot bezelyeler (MmDd) mayozla ¼ MD, ¼ Md, ¼ mD, ¼ md şeklinde 4 çeşit gamet oluşturur
(Görsel 2.16).

Mor Çiçekli Beyaz Çiçekli

Düzgün Tohumlu Buruşuk Tohumlu

Bezelye Bezelye

P: MMDD X mmdd
G: MD X md

₁
F: %100 Mm Dd

F₁
F₁ X (kendileştirme)

Genotip: MmDd X MmDd

Gametler: ¼ MD ¼ Md ¼ mD ¼ md ¼ MD ¼ Md ¼ mD ¼ md

Görsel 2.16: Dihibrit çaprazlama

Karekod 2.2: Çaprazlama videosu
BİYOLOJİ 10 94