Page 16 - Biyoloji 11 | 1. Ünite

İNSAN FİZYOLOJİSİ
Kan Grupları

Kırmızı kan hücrelerinin hücre zarı yüzeylerinde her biri antijen-antikor reaksiyonlarına yol açabilen
yüzlerce farklı antijen bulunur. ABO grubu antijenleri ve Rh sistemi antijenleri antijen-antikor reaksiyonla-
rına diğerlerinden daha sık sebep olur.
Alyuvar zarları üzerinde bulunan A ve B tipi antijenler, özgül antikorlarla bağlandıklarında kan hücre-
lerinin kümeleşmesine neden olur. İnsanlarda bu antijenlerden sadece biri ya da her ikisi bulunabildiği gibi
hiçbiri de bulunmayabilir. A veya B antijeninin ikisinin de bulunmaması durumunda kan grubu O grubu-
dur. Sadece A antijeni varsa A grubu, sadece B antijeni varsa B grubu, A ve B antijeni birlikte varsa AB gru-
budur. Günümüzde insanların %47’si O grubu, %41‘i A grubu, %9‘u B grubu, %3’ü AB grubu kana sahiptir.
Vücut, doğumdan 2-8 ay sonra kişinin alyuvarları üzerindeki antijenlere göre antikor üretmeye başlar.
Alyuvarda A antijeni yoksa plazmada Anti-A antikoru üretilir. B antijeni yoksa Anti-B, hiçbiri yoksa hem
Anti-A hem Anti-B üretilir. İkisi de varsa plazma antikor içermez.
Tablo 1.4.2’de ABO kan grubu sisteminin yapısı görülmektedir.

Tablo 1.4.2: ABO Kan Grubu Sistemi Antijen ve Antikorları

Grup A B AB O

Alyuvar
Tipleri

Alyuvar
Zarındaki A Antijeni B Antijeni AB Antijeni Yok
Antijenler
Plazmadaki Anti-B Anti-A Yok Anti-A
Antikorlar ve Anti-B

A ve B antijenlerinden farklı olarak alyuvar zarı üzerinde Rh faktörü antijenleri de bulunabilir. En yaygın
Rh faktörü antijen D’dir. Bu antijene sahip bireyler, Rh pozitif olarak adlandırılırken antijen bulundurma-
yanlar Rh negatif olarak adlandırılır. Rh negatif bireylerin plazmasında üretilecek Anti-D antikorları, Rh
antijeniyle ilk karşılaşmadan itibaren sentezlenir.
Kan nakli, bireyin alyuvarlarında antijen; plazmasında antikor bulundurmasına göre yapılır. Herhangi
bir antijene sahip bireyin kanı, buna karşı antikor içeren bireye verilmemelidir. Genellikle bireyler, kendi
kan grubundan olan bireylerden kan alabilir. Bir kişiye kendi kan grubundaki antikorlarla reaksiyona gi-
recek başka gruptan bir kan verilirse kanında aglütinasyon (çökelme) başlar. Çökelen kan, damarları tıkar
ve alyuvarların parçalanması sonucu alyuvar sayısı hızla azalır ve hemoglobin plazmada artar. Böbrek da-
marları daralır ya da tıkanır, akut böbrek yetmezliği ortaya çıkar. Hemoglobinin yıkılması sonucu bilirubin
ortaya çıkar. Bilirubinin vücuttan atılmasında meydana gelen yavaşlama sonucu sarılık oluşur. Bu durum
genellikle yeni doğan bebeklerde fizyolojik sarılık olarak görülür.

120