Page 16 - Tarih 11 | Çalışma Defteri-3

Açık Uçlu Sorular

17. yüzyılın sonlarından itibaren, imparatorluk olma özelliğini kaybeden Osmanlı Devleti toprakları üzerinde
İngiltere, Rusya, Avusturya ve Fransa’nın bir menfaat mücadelesine girdikleri görülmektedir. Osmanlı top-

rakları adeta bu devletlerin menfaatlerinin çatıştığı odak noktasına dönüşmüştür. Çünkü Osmanlı toprakları,
sahip olduğu ekonomik potansiyelin yanında Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarını birbirine bağlayan kara ve de-
niz yollarına sahip olmasıyla jeostratejik bir öneme sahipti. Kontrolü altında bulundurduğu İstanbul, Çanak-
kale boğazları ile Karadeniz ve Akdeniz’i birbirine bağlamakta, Suriye, Irak ve Süveyş üzerinden Hindistan’a

kadar uzanabilmektedir. Bu özelliklerinden dolayıdır ki, Osmanlı toprakları tarih boyunca büyük devletlerin
özel ilgisini çekmiş ve onların arasında başlıca çatışma alanını teşkil etmişti.

18. yüzyılın sonlarına doğru, Osmanlı Devleti’nin hızla gerilemesi ve zayıflaması, Batılı büyük devletlerin Os-
manlı Devleti’ne yönelik politikalarını değiştirmek gereğini doğurmuştur. Tek bir devletin Osmanlı toprakla-

rındaki iç çekişmelerden yararlanarak nüfuzunu artırmasından çekinen Batılı büyük devletler, bir süre daha
var olan stratejik dengeyi korumaya yönelik bir politika benimsemişlerdir. Osmanlı Devleti'nin güçsüz konu-
mundan dolayı toprak bütünlüğünü Batı'ya dayanarak sürdürmesi ve bunun karşılığında ödünler vermesi,
büyük devletlerin daha çok işine gelmiştir. Mısır Hidivi Kavalalı Mehmed Ali Paşa’ya karşı Osmanlı Devleti'ni

desteklemeleri, Fransa ve Britanya’nın Rus ilerlemesini durdurmak için Kırım Savaşı'nda (1853–56) Osmanlı
Devleti'nin yanında yer almaları, 93 Harbi'nde (1877–78) Osmanlı Devleti Rusya'ya yenilince büyük devletlerin
araya girmesi hep bu ara politikanın bir ürünü olmuştur. Ne var ki, bu durum çok uzun sürmemiş, Osmanlı
Devleti daha fazla dayanamayarak kendisini savunamayacak hale gelmeye ve parçalanmaya başlamıştır.

ORTAÖĞRETİM 16 TARİH-11
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ