Page 49 - Coğrafya 10 | 1.Ünite

10. Sınıf
DÜNYA'NIN YAPISI VE OLUŞUM SÜRECİ 59

G TÜRKİYE'DE BAŞLICA YÜZEY ŞEKİLLERİ

Türkiye ortalama 1132 metrelik bir yükseltiye sahiptir. Topoğrafyanın oldukça engebeli olduğu ülkemizde
yükselti, genel olarak kıyılardan iç kesimlere ve batıdan doğuya doğru artar. Yeryüzü şekilleri ise doğu-batı
doğrultusunda uzanır. Dağlık alanların oldukça fazla olmasının yanında kıyı ile iç kesimlerde geniş düz lükler
de yer alır. Türkiye'nin ana yeryüzü şekillerini dağlar, ovalar ve platolar oluşturur. Alp-Himalaya Dağ Kuşağı
üzerinde yer alan ülkemizde dağlar, genel itibarıyla sıra hâlinde ve birbirine paralel olarak uzanır. Bunun yanı
sıra iç kesimlerde koni şeklinde volkanik dağlar bulunur. Dağların büyük bölümü, levhaların tor tul tabakaları
sıkıştırması ve bunun sonucunda kıvrılan kütlelerin yükselmesiyle oluşmuştur. Sıradağlar şek linde uzanan
bu dağların en önemlileri Kuzey Anadolu Dağları ile Toros Dağları'dır.

Yunt Dağı Bozdağlar Aydın Dağları

Levha hareketlerine bağlı olarak Anado-
lu’nun bazı kesimlerinde kırılma sonucu
horst adı verilen dağlar oluşmuştur. Bu
dağlar, kırılmaya (faylanma) bağlı olarak Gediz Ovası K. Menderes
çö ken grabenlerin çevresindeki yüksekte Ovası
kalan kütlelerdir. Özellikle Batı Anadolu’da
bulu nan Yunt Dağı, Bozdağlar ve Aydın
Dağları horst adı verilen dağlara örnek ve-
rilebilir (Görsel 1.65).

Görsel 1.65: Batı Anadolu'ya ait horst-graben sistemleri

Anadolu’daki volkanik dağlar, III.
Jeolojik Zaman boyunca devam eden
Büyük Ağrı Dağı
volkanik faaliyetler sonucu oluşmuş-
Küçük Ağrı Dağı tur. Bu faaliyet ler, volkanik malzemeyi
(lav, kül, cüruf, tüf vb.) üst üste birik-
tirerek Türkiye'deki en yüksek dağla-
rın oluşmasına neden olmuş tur. Ağrı,
Tendürek, Süphan ve Nemrut dağları
Doğu Anadolu'da; Erciyes, Melendiz,
Hasan dağları ile Karadağ ve Karaca-
dağ da İç Anadolu'da yer alan volkanik
dağlara örnek verilebilir (Görsel 1.66).

Görsel 1.66: Büyük ve Küçük Ağrı Dağı

BİLGİ HAVUZU
Türkiye'nin En Yüksek Dağları

1. Büyük Ağrı Dağı: 5137 m 6. Küçük Ağrı Dağı: 3896 m
7. Aladağlar Kızılkaya Tepesi: 3771 m
2. Buzul (Cilo) Dağı: 4135
3. Süphan Dağı: 4058 m 8. Başet Dağı: 3684 m
4. Kaçkar Dağı: 3932 m 9. İhtiyarşahap Dağı: 3634 m
5. Erciyes Dağı: 3917 m 10. Keşiş Dağı: 3549 m

(www.hgk.msb.gov.tr)

59