Page 47 - Coğrafya 10 | 1.Ünite
P. 47
10. Sınıf
DÜNYA'NIN YAPISI VE OLUŞUM SÜRECİ 57
Rüzgârlar, kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde etkileri belirgin olarak görülen bir dış kuvvettir. Bu açı-
dan Türkiye’de bitki örtü sünün seyrek olduğu iç kesimler ve kumullarla kaplı kıyılarda rüzgârların yeryüzünü
şekillendirici etkilerini görmek mümkündür (Harita 1.12). Karapınar, Nevşehir, Aksaray ve Güneydoğu Anado-
lu'nun güneyi rüzgârların oluşturduğu yer yüzü şekillerinin en çok görüldüğü alanlardır (Görsel 1.59). Ayrıca
rüzgârlar, kıyılarımızda yer alan kumulların şekillenmesinde de doğrudan etkilidir (Görsel 1.60).
Görsel 1.59: Mantar kaya (Nevşehir) Görsel 1.60: Patara kıyı kumulları (Antalya)
Mutlak konum özelliklerinden dola yı Türkiye'de
buzulların etkili olduğu alanlar oldukça sınırlıdır
(Harita 1.12). Geçmiş jeolojik dönemlerde yaşanan ik-
lim değişimlerinden dolayı buzulların meydana ge-
tirdiği yeryüzü şekillerine 2000 m’den daha yüksek
alanlarda rastlanır. Bugünkü iklim şartla rına bağ-
lı olarak kalıcı kar sınırı, ülkemizde 3000 metrenin
üzerinde görülmektedir. Bu nedenle buzullara ve
bunların oluşturduğu şekillere Ağrı, Erciyes, Kaç kar,
Toros, Buzul gibi dağların yüksek kesimlerin de rast-
lanır (Görsel 1.61).
Görsel 1.61: Kaçkar Dağları'nda bir sirk gölü
UYGULAMA
Aşağıdaki soruları Harita 1.12'den de yararlanarak cevaplayınız.
• Rüzgârların yeryüzünü şekillendirici etkileri iç bölgelerde neden daha fazladır?
.......................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
• Lapya gibi karstik şekillerin yaygın olduğu arazilerde yerleşmeler ile nüfusun az olmasının başlıca ne-
denleri nelerdir?
.......................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
• Kanada, Rusya, İsveç, Norveç gibi ülkelere ait kıyılarda buzulların oluşturduğu yeryüzü şekillerine rast-
lanırken Türkiye'de yer alan kıyılarda bu şekillere rastlanmaz. Bu durumun nedenini açıklayınız.
.......................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
57
