Page 27 - Coğrafya 11 | 2.Ünite

11. Sınıf
TÜRKİYE'DE EKONOMİ

Hazırlık Soruları
1. Tarım alanlarından daha fazla verim alabilmek için neler yapılabilir?
2. Madenlerin günlük hayattaki kullanımını örnekler vererek açıklayınız.
3. Yakın çevrenizde hangi sanayi faaliyetine ait bir tesis kurulmasını isterdiniz?

A TÜRKİYE’NİN EKONOMİ POLİTİKALARI

Ekonomi politikası, devletlerin belli ekonomik hedeflere ulaşabilmek için kararlar alması ve bu doğrultu-
da uygulamalar yapmasıdır. Ülkeler; uyguladıkları ekonomi politikaları sayesinde istihdamı ve üretimi artır-
ma, fiyat istikrarı sağlama, ödeme dengesini iyileştirme ve dengeli bir gelir dağılımı sağlamayı hedeflemek-
tedir. Türkiye, ekonomik gücü elinde bulunduran yabancı serma yenin Kurtuluş Savaşı sonrası ülkeyi terk
etmesiyle ekonomi alanında ciddi politikalar geliştirmeyi hedeflemiştir. Cumhuriyet’in kuruluşundan bugüne
toplumsal, siyasi ve iktisadi değişimlere bağlı olarak farklı ekonomik politikalar uygulanmıştır (Görsel 2.66).

1923-1929 Dönemi
İzmir İktisat Kongresi, 17 Şubat 1923 tarihinde
toplandı. Bu kongrede alınan kararlar doğrultusun-
da yeni kurulacak devle tin ekonomik yapısının milli-
yetçi ve liberal özellikte olması fikri benimsenmiştir.
Bu ekonomi politikası, devlet desteğiyle özel sektöre
geçi şi önemseyen ve dışa açık bir görüntü sergileyen
yapıdadır. Bu dönemde tarım ve hayvancılığın geliş-
mesi için aşar vergisi kaldırıl mış (1925) ve tarımda
makineleşme teşvik edilmiştir (1926). Ayrıca sanayi-
nin gelişmesi için Teşviki Sanayi Kanunu çıkarılmış-
tır (1927).
Görsel 2.66: Atatürk, ekonomi alanındaki birçok uygulamaya
öncülük etmiştir.
OKUMA PARÇASI

17 ŞUBAT 1923 İZMİR İKTİSAT KONGRESİ
17 Şubat-4 Mart 1923 tarihleri arasında İzmir'de toplanan Türkiye İktisat Kongresi'nin en önemli karar-
larını şöyle sıralamak mümkündür:
• Ham maddesi yurt içinde yetişen veya yetiştirilebilen sanayi dalları kurulması gerekmektedir.
• El işçiliğinden ve küçük imalattan süratle fabrikaya veya büyük işletmeye geçilmelidir.
• Devlet yavaş yavaş iktisadi görüşleri de olan bir organ hâline gelmeli ve özel sektörler tarafından kuru-
lamayan teşebbüsler devletçe ele alınmalıdır.
• Özel teşebbüslere kredi sağlayacak bir devlet bankası kurulmalıdır.
• Dış rekabete dayanabilmek için sanayinin toplu ve bütün olarak kurulması gerekir.
• Yabancıların kurdukları tekellerden kaçınılmalıdır.
• Sanayinin teşviki ve millî bankaların kurulması sağlanmalıdır.
• Demir yolu, inşaat programına bağlanmalıdır.
(www.ipu.gov.tr)
1930-1950 Dönemi
1929 yılında dünyada yaşanan ekonomik bunalıma kadar sürdürülen liberal dönem ekonomi politikaları,
bu tarihten sonra yerini devletçi ekonomi politikalarına bırakmıştır. Bunun sonucunda 1931 yılında Mer-
kez Bankası, 1932’de sanayiye kredi sağlamak üzere Sanayi Kredi Bankası ve 1933 yılında tekstil ürünlerinin
üre timi ve ticaretini gerçekleştirmek üzere Sümerbank kurulmuştur. 1933-1937 arasında uygulanan Birin-
ci Sanayi Planı'nın başarılı olmasıyla 1938 yılından itibaren uygulamaya konulmak üzere İkinci Sanayi Planı
hazırlandı. Ancak İkinci Dün ya Savaşı'nın başlamasıyla bu plan uygulanamamıştır. Türkiye’nin İkinci Dünya
Savaşı'na girmemesine rağmen savaşa gire cekmiş gibi hazırlık yapması, erkek nüfusun silah altına alınması
gibi sebepler, özellikle tarımsal üretimde belirgin düşüşlere yol açmıştır. Bu durum, ekonomik anlamda bir
daralmayı da beraberinde getirmiştir.

103